Gwarancje i inne zabezpieczenia wewnątrzgrupowe a ceny transferowe: (1) jakie problemy powodują nieodpłatne zabezpieczenia?
Rozliczenia z tytułu udzielenia gwarancji, poręczeń i innych zabezpieczeń wewnątrzgrupowych stanowią źródło wielu wątpliwości podatników w Polsce. Pomimo tego, że od początku 2019 roku podatników obowiązują nowe przepisy w zakresie cen transferowych, kwestia zabezpieczeń udzielanych przed podmioty powiązane nie została precyzyjnie uregulowana. Ostatni kwartał roku to wciąż dobry moment, by przyjrzeć się temu obszarowi i upewnić się, że udzielane lub otrzymywane przez nas zabezpieczenia wewnątrzgrupowe mają charakter rynkowy.
Aby przybliżyć Państwu zagadnienie zabezpieczeń wewnątrzgrupowych w kontekście przepisów o cenach transferowych, przygotowaliśmy cykl alertów poświęconych tej tematyce. W dzisiejszym alercie zaprezentujemy Państwu problem nieodpłatności zabezpieczeń – nie tylko osobistych (gwarancja, poręczenie, przystąpienie do długu), ale również rzeczowych (zastaw, hipoteka).
NIEODPŁATNE PORĘCZENIE – KONSEKWENCJE DLA DŁUŻNIKA I PORĘCZYCIELA
Korzyści związane z prowadzeniem działalności w ramach grup kapitałowych to przede wszystkim dywersyfikacja ryzyka biznesowego, ale również możliwość wykorzystania wiarygodności innego podmiotu z grupy w celu pozyskania finansowania zewnętrznego (np. z banku). Gdy chcemy uzyskać takie finansowanie, bank może zażądać od nas dostarczenia gwarancji lub poręczenia udzielonego nam przez podmiot powiązany. Możemy również sami zostać poproszeni o udzielenie takiej gwarancji lub poręczenia, gdy inny podmiot z grupy stara się o finansowanie.
Takie zabezpieczenia są często udzielane nieodpłatnie (bez wynagrodzenia). W takim przypadku, podmiot ustanawiający zabezpieczenie naraża się na ryzyko ustalenia przez organy podatkowe, że warunki realizacji transakcji były niezgodne z zasadą ceny rynkowej.
Ponadto, gwarancje, poręczenia i inne zabezpieczenia mogą podlegać obowiązkowi dokumentacyjnemu bez względu na odpłatność – wartością transakcji jest w ich przypadku wartość sumy gwarancyjnej. Jeśli przekracza ona próg dokumentacyjny, wówczas trzeba takie transakcje objąć oświadczeniem, że sporządzono dla nich lokalną dokumentację cen transferowych, a rozliczenia zostały dokonane na zasadach rynkowych (co zazwyczaj będzie problematyczne w przypadku udzielenia ich nieodpłatnie). Muszą być wtedy również wykazane w formularzu TPR-C, gdzie będzie widać „czarno na białym”, że zostały udzielone bez wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę cel wprowadzenia tego formularza, czyli ułatwienie organom podatkowym automatycznej analizy danych – może to skutkować wytypowaniem takiego podmiotu do kontroli.
Problemy mogą się również pojawić, gdy podmiot powiązany ustanowi nieodpłatnie zabezpieczenie na naszą rzecz. Co prawda, nie powinno to generować ryzyka po stronie cen transferowych, ale będziemy musieli liczyć się z nieodpłatnym świadczeniem.
Organy podatkowe uznają bowiem, że nieodpłatne udzielenie gwarancji/poręczenia pomiędzy podmiotami powiązanymi w celu zabezpieczenia kredytu udzielonego podatnikowi przez zewnętrzny podmiot podlega opodatkowaniu po stronie dłużnika jako nieodpłatne świadczenie (m.in. Wyroki NSA z: 11 czerwca 2019 r., sygn. II FSK 2185/17; 30 maja 2019 r., sygn. II FSK 1773/17; 3 września 2019 r., sygn. II FSK 3194/17).
Należy również zwrócić uwagę na mniej typowe transakcje, np. oparte o konstrukcję regwarancji. Często zdarza się, że niepowiązany bank udziela dłużnikowi (podmiotowi z grupy) gwarancji, która jest z kolei zabezpieczona gwarancją od podmiotu powiązanego z dłużnikiem. Otrzymanie takiej gwarancji powinno wiązać się z wynagrodzeniem nie tylko dla banku, lecz również dla podmiotu powiązanego, co często bywa pomijane.
ZABEZPIECZENIE RZECZOWE – TO RÓWNIEŻ JEST TRANSAKCJA
Zabezpieczenia mogą mieć charakter rzeczowy lub osobisty. Zabezpieczenia osobiste to takie, w przypadku których wierzyciel może dochodzić długu od dłużnika głównego oraz z majątku osoby, która takie zabezpieczenie ustanowiła na rzecz wierzyciela. W przypadku zabezpieczeń rzeczowych, wierzyciel dochodzi wierzytelności z samego przedmiotu zabezpieczenia – najczęściej spotykanymi zabezpieczeniami tego typu są zastaw i hipoteka.
Podatnicy często nie zdają sobie sprawy, że ustanowienie zastawu czy hipoteki w celu zabezpieczenia spłaty zobowiązań podmiotu powiązanego również stanowi transakcję w rozumieniu przepisów o cenach transferowych – i dokonują tego bez wynagrodzenia. Tymczasem, takie zdarzenie podlega obowiązkowi stosowania zasady ceny rynkowej, jak również może skutkować obowiązkiem sporządzenia dokumentacji cen transferowych i analizy cen transferowych.
CZY NIEODPŁATNE ZABEZPIECZENIE MOŻE BYĆ RYNKOWE?
Istnieją również sytuacje, w których nieodpłatne zabezpieczenie może być uznane za zgodne z zasadą ceny rynkowej. Wytyczne OECD dopuszczają możliwość braku wynagrodzenia w szczególnych przypadkach udzielenia gwarancji wewnątrzgrupowych, jednak należy mieć na względzie fakt, że każda taka sytuacja powinna być analizowana i oceniana indywidualnie.
Należy przy tym pamiętać, że podejście polskich organów podatkowych w tym zakresie jest dość restrykcyjne. Przykładowo, jeśli podatnik otrzymuje poręczenie od podmiotu powiązanego bez wynagrodzenia, jednocześnie zobowiązując się do udzielenia w przyszłości poręczenia wzajemnego temu podmiotowi, polskie organy podatkowe i sądy uznają otrzymanie takiego poręczenia za nieodpłatne świadczenie (wyrok NSA z dnia 16 stycznia 2020 roku, sygn. II FSK 373/18).
POROZMAWIAJMY
Zespół Cen Transferowych w Andersen posiada bogate doświadczenie w zakresie opracowywania polityk i procedur cen transferowych, a także opracowywania i wdrażania modeli rozliczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi, w tym planowania transakcji udzielenia poręczeń, gwarancji i innych zabezpieczeń.
W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości w zakresie kwestii poruszonych w niniejszej informacji, służymy Państwu pomocą.