Ograniczenie zatorów płatniczych – co należy wiedzieć?
1 stycznia 2020 r. weszła w życie ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Nowe przepisy przewidują szereg nowych rozwiązań prawnych, które mają w założeniu przeciwdziałać opóźnieniom w płatnościach w transakcjach handlowych.
W uproszczeniu przez transakcję handlową rozumie się umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi.
Do najważniejszych zmian, które wprowadza ustawa z 19 lipca 2019 r. należą:
- zmiana terminów zapłaty w transakcjach handlowych,
- kary dla dłużników nadmiernie opóźniających się z płatnościami,
- zmiana wysokości odsetek w transakcjach handlowych,
- zmiana wysokości rekompensaty z tytułu odzyskiwania należności.
Zmiana terminów zapłaty w transakcjach handlowych
Po nowelizacji maksymalny termin płatności w transakcjach handlowych wynosi 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi.
Uwaga ! Nowe przepisy różnicują możliwość jego wydłużenia, uzależniając ją od tego, czy mamy do czynienia z transakcjami handlowymi zawartymi między podmiotami równorzędnymi, czy też nie. Transakcje między podmiotami nierównorzędnymi to transakcje, w której zobowiązanym do zapłaty jest duży przedsiębiorca, wierzycielem natomiast: mikro, mały lub średni przedsiębiorca. W tego typu transakcjach brak jest możliwości wydłużenia terminu płatności.
Wydłużenie terminu płatności dopuszczalne jest natomiast w transakcjach między podmiotami równorzędnymi, jednak nie może być ono rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela oraz niezbędne jest jego zastrzeżenie w treści umowy.
Wskazać należy, że obecnie do kategorii:
- mikro, małych i średnich przedsiębiorców (MŚP) należą przedsiębiorcy, którzy zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 mln EUR lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 mln EUR.
- dużych przedsiębiorców należą przedsiębiorcy którzy nie są mikro, małymi lub średnimi przedsiębiorcami.
Istotny wpływ na zakwalifikowanie przedsiębiorcy do którejś z opisanych wyżej kategorii ma jego struktura własnościowa i powiązania z innymi przedsiębiorcami. Co do zasady, jeśli przedsiębiorca należy do grupy kapitałowej, to przy ustalaniu jego progów zatrudnienia oraz pułapów finansowych należy uwzględnić również dane pozostałych przedsiębiorców należących do tej grupy.
Szczególnym przypadkiem są transakcje, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny. Maksymalny termin płatności w tych transakcjach wynosi 30 dni. Po nowelizacji zlikwidowana została możliwość jego wydłużenia przez strony. Termin ten nie dotyczy jednak podmiotów leczniczych w rozumieniu ustawy z 11 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej (np. samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej), dla których wynosi on 60 dni.
Zastrzeżenie dłuższych terminów będzie nieważne, co oznacza, że w ich miejsce zastosowanie znajdą terminy ustawowe. Jeśli zatem strony w transakcji nierównorzędnej zastrzegą termin 90 dniowy, to rzeczywistym terminem będzie termin ustawowy (60 dniowy). Jeżeli natomiast termin zapłaty przewidziany w umowie przekraczać będzie 120 dni liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, wierzyciel będzie uprawniony od takiej umowy odstąpić lub ją wypowiedzieć.
Nowe obowiązki przedsiębiorców
- Oświadczenie o statusie dużego przedsiębiorcy
Nowe regulacje nakładają na dużych przedsiębiorców (zgodnie z definicją opisaną w pkt.1 powyżej) obowiązek złożenia kontrahentowi oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Oświadczenie powinno zostać złożone w formie, w jakiej jest zawierana transakcja handlowa i najpóźniej w momencie jej zawarcia. Oznacza to, że jeśli umowa między stronami została zawarta w formie pisemnej, w takiej samej formie powinno zostać złożone oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Najbardziej dogodnym rozwiązaniem wydaje się wprowadzenie oświadczenia do treści umowy lub składanego zamówienia.
- Sprawozdanie o terminach zapłaty
Nowe przepisy nakładają na niektórych obowiązek przekazywania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki sprawozdań o stosowanych terminach zapłaty w poprzednim roku kalendarzowym. Stosować się do tego obowiązku muszą ci przedsiębiorcy, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln EUR oraz podatkowe grupy kapitałowe, bez względu na wysokość osiągniętego przychodu. Pierwsze sprawozdanie należy złożyć do 31 stycznia 2021 roku.
Postępowanie przed UOKiK w sprawie nadmiernych opóźnień w płatnościach
Ustawa wprowadza dla Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kompetencję do prowadzenia postępowania w przedmiocie nadmiernego opóźnienia z płatnościami i nakładania w nim na dłużników kar pieniężnych. Przez nadmiernie opóźnienie, uważa się sytuacje, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez dłużnika wynosi co najmniej 2 mln PLN (przy czym w postępowaniach wszczętych w latach 2020 i 2021 wynosi 5 mln PLN). UOKiK w ramach postępowania będzie uprawniony m.in. do prowadzenia kontroli u przedsiębiorcy lub żądania przekazania koniecznych informacji i dokumentów.
Zmiana wysokości odsetek w transakcjach handlowych
Zmianie uległa też wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Dotychczas ich wartość odpowiadała sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych.
Obecnie w przypadkach:
- transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – wysokość odsetek odpowiada równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych (aktualnie 9,5 % w stosunku rocznym),
- transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – wartość odsetek odpowiada równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych (aktualnie 11,5 % w stosunku rocznym).
Zmiana wysokości rekompensaty za koszty odzyskiwania należności
Dotychczas wierzyciel, po bezskutecznym upływie terminu do spełnienia świadczenia (zapłaty za usługę lub dostawę), był uprawniony do dochodzenia od dłużnika rekompensaty z tytułu kosztów odzyskiwania należności w wysokości równowartości 40 EUR.
Zgodnie z nowymi przepisami, od 1 stycznia 2020 roku wierzycielowi przysługuje rekompensata w wysokości:
- 40 EUR – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5 tys. PLN,
- 70 EUR – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5 tys. PLN, ale niższa niż 50 tys. PLN,
- 100 EUR – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 tys. PLN.
Wprowadzony został też zakaz zbywania roszczeń o rekompensatę, co pewnie najmocniej uderzy w działalność podmiotów zajmujących się zawodowo skupowaniem wierzytelności.
Inne zmiany
Nowe regulacje wprowadzają zmiany w PIT i CIT. Wierzyciel, który w okresie 90 dni od upływu terminu płatności nie otrzymał zapłaty, jest uprawniony do zmniejszenia podstawy obliczenia podatku o wartość kwoty, którą miał otrzymać. Natomiast dłużnik, który nie uregulował zobowiązania w wyżej wskazanym okresie, powinien zwiększyć podstawę opodatkowania o wartość zobowiązania, jeśli została ona zaliczona przez niego do kosztów uzyskania przychodu.
Od 1 stycznia 2020 roku nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.
AUTOR WPISU
E: adrian.luty@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 97