Przekształcenia spółek a dematerializacja akcji
W związku z nowelizacją kodeksu spółek handlowych (obowiązki dematerializacji szeroko opisane zostały w artykule: Tarcza antykryzysowa 3.0: Przymusowa dematerializacja akcji odsunięta w czasie) z dniem 1 marca 2021 r. wygasa moc obowiązująca dokumentów akcji. Do tego czasu każda spółka akcyjna i komandytowo-akcyjna zobowiązana jest przeprowadzić proces dematerializacji akcji.
Nałożenie nowych obowiązków, które niosą ze sobą duże koszty związane z prowadzeniem rejestru, a także brak „anonimowości” uprawnionych z akcji na okaziciela jest dla wielu spółek stanem niepożądanym. Ponadto należy zwrócić uwagę, że koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w formie spółki akcyjnej są znacznie większe m.in. poprzez prowadzenie notarialnego protokołowania uchwał, dokonywania wyceny aportów przez biegłego rewidenta, oficjalności ogłoszeń o zgromadzeniach. Dlatego też dla wielu spółek, których skala prowadzonej działalności nie wymaga tak skomplikowanej struktury kapitałowej, jaką jest spółka akcyjna, istnieje możliwość zmiany prowadzonej formy działalności gospodarczej, poprzez procedurę przekształcenia.
Przekształcenie – czyli ta sama spółka, ale pod inną szatą prawną
U podstaw normatywnej konstrukcji przekształcenia leży dążenie do umożliwienia zmiany formy, w jakiej prowadzona jest działalność gospodarcza. Przekształcenie podmiotowe spółki handlowej stanowi kontynuację dotychczasowej spółki, tylko w nowej formie prawnej, co oznacza, że jest to nadal ta sama, choć nie taka sama spółka. Staje się ona jako spółka przekształcona podmiotem wszystkich praw i obowiązków spółki przekształcanej, o charakterze cywilnoprawnym i organizacyjnym art. 551 § 1 i art. 553 k.s.h. (wyrok SN z 13.9.2017 r., IV CSK 630/16, LEX nr 2390748).
Jak słusznie podkreślają sądy, zmiana organizacyjno-prawna spółki przy zachowaniu tożsamości podmiotu (ciągłości) nie powoduje utraty bądź wygaśnięcia praw i obowiązków, których podmiotem była spółka przekształcana, ponieważ ten sam podmiot prawa pozostaje uprawniony lub zobowiązany, niezależnie od przyjęcia nowej szaty prawnej.
Przekształcenie jest dobrą alternatywą zwłaszcza dla spółek, których skala działalności nie wymaga tak skomplikowanej struktury jaką jest spółka akcyjna. Argumentem przemawiającym za przekształceniem jest również brak planów wprowadzenia spółki do obrotu regulowanego, czyli na giełdę.
Elastyczność Spółki z o.o.
Spółka z o.o. jest spółką kapitałową. Stanowi ona samodzielny podmiot prawa posiadający osobowość prawną. Z punktu widzenia charakteru prawnego stanowi organizację o strukturze korporacyjnej, działającą przez organy i ponoszącą samodzielnie odpowiedzialność za własne zobowiązania.
Pierwszoplanową rolę odgrywa w niej kapitał, który wnoszą wspólnicy obejmujący w niej udziały. Cechą charakterystyczną spółki z o.o. jest ponadto wyłączenie odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki.
Mimo kapitałowego charakteru, spółka ta wykazuje pewne cechy osobowe. W szczególności jest to:
- możliwość żądania sądowego wyłączenie wspólnika i rozwiązania spółki przez sąd,
- ogólne prawo indywidualnej kontroli wspólnika,
- możliwość umownego uregulowania kwestii wstąpienia do spółki współmałżonka wspólnika,
- prawo wspólników do powoływania i odwoływania członków organów spółki,
- prawo wytoczenia przez wspólnika w imieniu spółki powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej spółce w sytuacji określonej w art. 295 KSH, a także
- możliwość zapobieżenia rozwiązaniu spółki jednomyślną uchwałą wspólników, pomimo zaistnienia in casu przyczyny jej rozwiązania (art. 273 k.s.h.).
W odróżnieniu do spółki akcyjnej, do obligatoryjnych organów spółki z o.o. należy: zarząd – jako organ wykonawczo-zarządzający oraz zgromadzenie wspólników – jako uchwałodawczy organ spółki. W spółce z o.o. organami mogą być ponadto: rada nadzorcza, jako organ nadzorczo-kontrolny, oraz komisja rewizyjna. Są to, co do zasady, fakultatywne organy spółki. Powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej jest niezbędne tylko wówczas, jeżeli wymaga tego ustawa (art. 213 § 2 k.s.h.) lub umowa spółki.
Ponadto, w spółce z o.o. istnieją o wiele niższe wymogi co do ochrony kapitału zakładowego, gdyż jego minimalna wartość to 5 000 zł.
Przepisy dotyczące spółki z o.o. znacznie upraszczają procedurę zwoływania zgromadzeń wspólników, bowiem w przeciwieństwie do spółek akcyjnych nie wymaga ono ogłoszenia, a jedynie zawiadamiania o zgromadzeniu wspólników listem poleconym, przesyłką kurierską lub pocztą elektroniczną. Natomiast w spółce akcyjnej taka uproszczona forma zwoływania Walnego Zgromadzenia jest możliwa, jedynie w sytuacji, gdy wszystkie akcje są imienne. Przepisy przewidują możliwość zwołania walnego zgromadzenia w podobny sposób jak zwołuje się je w spółce z o.o.
Spółka komandytowa
Spółka komandytowa jest typem osobowej spółki handlowej. Naturą gospodarczą tej spółki jest powiązanie inwestora aktywnego (komplementariusza) z inwestorem pasywnym (komandytariuszem).
Komplementariusze spółki komandytowej ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, typową dla wspólników spółek osobowych. Odpowiedzialność ta ma jednak charakter subsydiarny, na wypadek, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Dlatego też wspólnicy będący komplementariuszami mają prawo do reprezentowania spółki. Komplementariuszem może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna. Jeżeli osoba prawna ma status komplementariusza, to wówczas zarząd spółki z o.o. jako zarząd komplementariusza stanie się de facto „zarządem” spółki komandytowej.
Konstrukcja objęcia statusu komplementariusza przez spółkę z o.o. ma swoje zalety na gruncie prawa podatkowego. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest podatnikiem CIT. Wypłacony zysk podlega następnie opodatkowaniu, gdy trafia do wspólników. Dlatego zyski podlegają podwójnemu opodatkowaniu tj. zarówno podatkiem CIT i PIT. Natomiast spółka komandytowa nie jest obowiązana do zapłaty podatku CIT. Dochody spółki komandytowej opodatkowane są tylko raz – na poziomie dochodów wspólników.
Komandytariusz, jako inwestor pasywny nastawiony jest na zysk. Ponosi on ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki do wysokości tzw. sumy komandytowej. Po stronie komandytariusza brak istnienia ustawowego prawa i obowiązku prowadzenia spraw. Wspólnicy będący komandytariuszami wyłączeni są od ustawowego reprezentowania spółki.
Procedura przekształcenia
Procedura przekształcenia spółki akcyjnej wymaga dopełnienia szeregu czynności. Pierwszym krokiem jest przygotowanie planu przekształcenia wraz z załącznikami (sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia, projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki i projekt umowy przekształconej spółki). Plan przekształcenia powinien zostać złożony do akt rejestrowych spółki przekształcanej.
Kolejnym krokiem na etapie przekształcenia jest zawiadomienie akcjonariuszy spółki o planowanym procesie, który musi zostać zaakceptowany w drodze uchwały akcjonariuszy. Po dopełnieniu wszystkich wymogów proceduralnych spółka składa do sądu rejestrowego wniosek o wpis przekształcenia. Nabycie nowej „szaty prawnej” następuje z chwilą wpisu przekształcenia do KRS.
* * *
Przekształcenie spółki jest rozwiązaniem proponowanym dla Spółek, które z różnych przyczyn nie chcą przeprowadzić procedury dematerializacji akcji. Artykuł miał na celu przybliżenie najważniejszych ustrojowych uwarunkowań dotyczących spółek prawa handlowego, które mogą stanowić alternatywną formę prowadzonej działalności gospodarczej.
AUTOR WPISU
E: klaudia.raczek@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 96