ROP w Polsce: projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych – nowy model rozszerzonej odpowiedzialności producenta
13 sierpnia 2025 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, za pośrednictwem Rządowego Centrum Legislacji, opublikowało długo oczekiwany projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Ustawa ta ma wprowadzić w Polsce gruntowną reformę systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi, opartą na nowym modelu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), zgodnie z unijnymi wymogami wynikającymi m.in. z tzw. rozporządzenia PPWR tj. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 z dnia 19 grudnia 2024 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zmiany rozporządzenia (UE) 2019/1020 i dyrektywy (UE) 2019/904 oraz uchylenia dyrektywy 94/62/WE.
Jak ma wyglądać ROP w świetle projektu ustawy?
Rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP) to system regulacji, zgodnie z którym podmioty wprowadzające produkty w opakowaniach na rynek ponoszą finansową oraz organizacyjną odpowiedzialność za cykl życia opakowań – od momentu ich wprowadzenia na rynek aż po etap zagospodarowania powstałych z nich odpadów. Zasada opiera się na regule „zanieczyszczający płaci”, co oznacza, że producent, powinien pokrywać koszty związane z gospodarowaniem odpadami powstałymi z jego produktów. Zgodnie z założeniami projektu ustawy:
- systemem ROP będzie zarządzał centralnie jeden podmiot publiczny – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) Będzie on odpowiedzialny za gromadzenie i dystrybucję środków pochodzących z ROP;
- producenci będą zobowiązani do uiszczania opłat opakowaniowych, których wysokość będzie uzależniona od rodzaju i masy wprowadzonych opakowań. Ma to na celu promowanie bardziej ekologicznych materiałów i ograniczenie ilości odpadów opakowaniowych (tzw. ekomodulacja);
- środki pozyskane z opłat będą przekazywane przede wszystkim do gmin oraz podmiotów zajmujących się recyklingiem, co ma pomóc w rozwoju efektywnej infrastruktury odpadowej.
Rozszerzenie definicji producenta
Nowa ustawa przyjmuje szeroką definicję „producenta” obejmującą wytwórców, importerów, wewnątrzwspólnotowych nabywców, dystrybutorów, a także platformy sprzedażowe działające online – którzy wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach, niezależnie od formy sprzedaży (stacjonarnej lub zdalnej). Nowa definicja jest ściśle związana z definicją producenta wynikającą z rozporządzenia PPWR, które ma bezpośrednie zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich od 2026 roku i zmienia dotychczasowy reżim prawny oparty na dyrektywie 94/62/WE.
Centralizacja systemu – likwidacja organizacji odzysku opakowań
Po zakończeniu okresu przejściowego (który ma trwać do 31 grudnia 2027 r.) działające dotychczas organizacje odzysku opakowań przestaną działać w znanej formie. NFOŚiGW stanie się centralnym operatorem systemu ROP. Fundusz będzie odpowiedzialny za prowadzenie rozliczeń finansowych z podmiotami objętymi systemem, nadzór nad przepływem strumieni odpadów opakowaniowych oraz współpracę z jednostkami samorządu terytorialnego, w tym przede wszystkim z gminami. Zgodnie z założeniami, przejęcie tych funkcji przez jeden podmiot publiczny ma na celu uporządkowanie systemu, zwiększenie jego przejrzystości finansowej oraz zapewnienie bardziej efektywnego wykorzystania środków pochodzących z opłat wnoszonych przez producentów.
Opłata opakowaniowa
Projekt ustawy wprowadza również zmiany do dotychczas funkcjonujących opłat. Producenci będą zobowiązani do uiszczenia opłaty opakowaniowej za każdy kilogram opakowania, przy czym wysokość tej opłaty będzie zróżnicowana w zależności od rodzaju zastosowanego materiału. Projekt ustawy dopuszcza zastosowanie preferencyjnych stawek opłat dla opakowań łatwych do poddania recyklingowi lub wyprodukowanych z materiałów pochodzących z recyklingu. Z kolei opakowania jednorazowego użytku oraz te, które są trudne do przetworzenia w istniejącym systemie gospodarowania odpadami, będą objęte wyższymi opłatami.
Dystrybucja środków
Nowa ustawa w swoich założeniach ma wprowadzić przejrzystą dystrybucję środków. Zgodnie z projektem, środki zebrane w systemie ROP mają być przekazywane za pośrednictwem NFOŚiGW gminom jako rekompensaty za koszty selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. Dodatkowo część środków, w postaci dopłat operacyjnych, ma trafić również do instalacji komunalnych oraz zakładów recyklingu. Ważnym elementem systemu będzie również finansowanie działań edukacyjnych o informacyjnych.
Utworzenie Rady ROP
Projekt ustawy przewiduje utworzenie przy ministrze właściwym do spraw klimatu organu opiniodawczo-doradczego, jakim będzie Rada ROP. Jej rolą będzie zapewnienie bieżącego dialogu oraz współpracy pomiędzy kluczowymi podmiotami systemu ROP, a także opiniowanie projektów dotyczących wysokości stawek opłaty opakowaniowej, a także formułowanie propozycji w zakresie standardów edukacji ekologicznej.
Przepisy przejściowe i planowane wejście w życie ustawy
Projekt ustawy znajduje się obecnie na etapie konsultacji społecznych, będą one trwały relatywnie krótko, bo do 3 września 2025 roku. Po ich zakończeniu projekt trafi do na ścieżkę legislacyjną w Sejmie. Wejście ustawy w życie ustawy planowane jest na 1 stycznia 2026 r. z zachowaniem okresu przejściowego dla niektórych obowiązków do końca 2027 roku.
Szczegóły dotyczące funkcjonowania systemu, w tym między innymi wysokość opłat oraz dokładny podział uzyskanych środków, nie zostały jeszcze ustalone i zostaną określone w rozporządzeniach wykonawczych.
Jak możemy pomóc?
Andersen wspiera firmy w przygotowaniach do nowych przepisów o rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Pomagamy zrozumieć nadchodzące obowiązki, wdrożyć odpowiednie rozwiązania, w tym dostosować istniejące procedury i przygotować potrzebne dokumenty.
Gdyby byli Państwo zainteresowani uzyskaniem dodatkowych informacji w powyższym zakresie, uprzejmie prosimy o kontakt.
KONTAKT
