Wynagrodzenie za roboty budowlane wypłacone w ramach solidarnej odpowiedzialności w kosztach podatkowych
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 kwietnia 2022 r. (sygn. akt: I FSK 1885/19) potwierdził możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych wynagrodzenia wypłaconego przez podmiot z branży budowlanej na rzecz dalszego podwykonawcy w związku z odpowiedzialnością solidarną, o której mowa w art. 647(1) § 1 i 5 KC.
W przeszłości sądom administracyjnym zdarzało się kwestionować możliwość ukosztowienia tego typu wydatków.
Czego dotyczył spór?
Spółka wskazała we wniosku o interpretację, że prowadzi działalność polegającą na realizacji projektów i inwestycji budowlanych, i zatrudnia podwykonawców odpowiedzialnych za realizację prac budowlanych. Z kolei podwykonawcy w ramach realizacji swojego zakresu prac zlecają wykonanie całości lub części prac dalszym podwykonawcom. W takiej sytuacji – z uwagi na art. 647(1) § 1 i 5 KC – Spółka odpowiada solidarnie z podwykonawcą za zapłatę należnego wynagrodzenia dalszym podwykonawcom z tytułu wykonanych przez nich robót budowlanych wynikających z umowy z podwykonawcą. W przeszłości miały miejsce sytuacje, w których Spółka pomimo wywiązania się ze swoich zobowiązań kontraktowych i wypłaty należnego wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy była zobowiązana do wypłaty wynagrodzenia dalszemu podwykonawcy w związku nieotrzymaniem przez niego wynagrodzenia od podwykonawcy.
Wypłata wynagrodzenia przez Spółkę na rzecz dalszych podwykonawców następowała najczęściej w związku z wyrokami sądów powszechnych, zawieranymi ugodami (w tym ugodami sądowymi) pomiędzy Spółką a dalszymi podwykonawcami czy uznaniem roszczeń dalszych podwykonawców. Spółka ponosiła również wydatki związane z dochodzeniem roszczeń przez dalszych podwykonawców (np. koszty odsetek ustawowych, koszty procesowe, koszty zastępstwa procesowego).
Zdaniem Spółki wynagrodzenie i inne koszty związane z dochodzeniem roszczeń wypłacane przez Spółkę na rzecz dalszych podwykonawców mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) był jednak odmiennego zdania i uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe (interpretacja z dnia 2 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.5.2018.1.PS).
Dyrektor KIS argumentował, że pomiędzy Spółką i dalszymi podwykonawcami nie istnieją żadne stosunki umowne. Spółka zawiera umowy na roboty budowlane z podwykonawcami, zawierają umowy z dalszymi podwykonawcami i otrzymują faktury za wykonane roboty budowlane. Następnie podwykonawca wystawia faktury na Spółkę, które uwzględniają wynagrodzenie podwykonawcy i dalszego podwykonawcy (rzeczywistych wykonawców robót budowlanych).
W związku z tym, że Spółka zalicza wynagrodzenie figurujące na fakturach wystawionych przez podwykonawców do kosztów podatkowych, zaakceptowanie stanowiska zaprezentowanego we wniosku o interpretację i zaliczanie przez Spółkę kwot wypłacanych podwykonawcom i dalszym podwykonawcom spowodowałoby niedopuszczalne dwukrotne obciążenie budżetu państwa tymi samymi kosztami za te same roboty budowlane, które zostałyby rozpoznane u tego samego podatnika.
Sądy administracyjne po stronie podatnika
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (WSA) uchylił zaskarżoną przez Spółkę interpretację Dyrektor KIS (wyrok z 6 marca 2019 r., sygn. III SA/Wa 1265/18). Zdaniem WSA obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz dalszego podwykonawcy ciąży na Spółce z mocy ustawy, a zatem zapłata wynagrodzenia jest niezależna od woli Spółki. W szczególności z takiego obowiązku nie zwalnia wcześniejsza zapłata wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy. Jednocześnie WSA zauważył, że zapłata wynagrodzenia przez Spółkę dalszemu podwykonawcy jest działaniem racjonalnym, w pewnych przypadkach zapewniającym zabezpieczenie źródła przychodu (tj. dalsza realizacja inwestycji, której sprzedaż stanowi źródło przychodu Spółki), natomiast w innych przypadkach pomniejszenie straty (tj. niepowiększanie zobowiązania o odsetki za opóźnienie w zapłacie).
W konsekwencji WSA uznał, że wynagrodzenie oraz inne wydatki wypłacane przez Spółkę na rzecz dalszych podwykonawców mogą stanowić koszty podatkowe Spółki.
NSA w pełni podzielił stanowisko WSA i oddalił skargę kasacyjną Dyrektora KIS (wyrok z dnia 5 kwietnia 2022 r., sygn. akt: I FSK 1885/19).
Kolejny ważny wyrok dla inwestorów
To kolejny pozytywny wyrok dla inwestorów i wykonawców zlecających wykonanie robót budowlanych, którzy przez nierzetelność swoich kontrahentów są zmuszeni do regulowania wynagrodzeń podwykonawców / dalszych podwykonawców niebędących ich bezpośrednimi kontrahentami.
W przeszłości sądy administracyjne różnie odnosiły się do ukosztowienia tego typu wydatków – można tu wskazać np. wyroki NSA z 3 lutego 2017 r. (sygn. akt: II FSK 4113/14), WSA w Gdańsku z 31 stycznia 2018 r. (sygn. akt: I SA/Gd 1667/17), czy wyrok WSA w Opolu z 20 listopada 2013 r. (sygn. akt: I SA/Op 609/13). W wyrokach tych sądy administracyjne zwracały uwagę m.in. na brak związku wydatków (wynagrodzenia podwykonawcy) z uzyskaniem, zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów inwestora. Ponadto, składy orzekające powoływały się na brak bezpośredniej umowy łączącej inwestora z podwykonawcą, co ich zdaniem uniemożliwiało zaliczenie wynagrodzenia podwykonawcy do kosztów uzyskania przychodów inwestora.
Powyższe stanowisko jest jednak raczej odosobnione. Przedstawiony tutaj wyrok wpisuje się bowiem w pozytywną w ostatnim czasie linię orzeczniczą NSA.
Jak możemy Państwu pomóc?
Jeżeli w ramach swojej działalności ponoszą Państwo wydatki wynikające z przepisów o solidarnej odpowiedzialności, zapraszamy do kontaktu.
Nasi specjaliści wesprą Państwa we wszelkich kwestiach prawnych i podatkowych związanych z solidarną odpowiedzialnością inwestora/wykonawcy robót budowlanych.
AUTORZY WPISU
E: katarzyna.chrapowicka@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 88
E: maciej.stepien@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 88