Nowe progi i ograniczenia dla wykonawców z państw trzecich — dwie nowelizacje prawa zamówień publicznych i ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi z podpisem Prezydenta
Prezydent RP podpisał dwie nowelizacje ustawy z dnia 11 września 2019 r.– Prawo zamówień publicznych („PZP”) oraz ustawy z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi („ustawa o umowie koncesji”), które wprowadzają równolegle: (i) nowy model traktowania wykonawców z państw trzecich nieobjętych umowami międzynarodowymi UE oraz (ii) podwyższenie progu stosowania reżimu PZP i ustawy koncesyjnej wraz z doprecyzowaniem obowiązków analitycznych zamawiających.
Ograniczenia dla wykonawców z Państw trzecich
Pierwsza z ustaw ustanawiająca ograniczenia dla wykonawców z państw trzecich (Dz.U. 2025 poz. 1165) dostosowuje polskie przepisy do wykładni Trybunału Sprawiedliwości UE z wyroków w sprawach C-652/22 (Kolin) oraz C-266/22 (CRRC), zgodnie z którą dostęp wykonawców z państw trzecich do rynku zamówień w UE nie jest z zasady gwarantowany – może być przyznany decyzją zamawiającego i na określonych przez niego warunkach. W praktyce oznacza to możliwość różnicowania warunków udziału, a nawet podstaw do odrzucenia oferty/wniosku, o ile zamawiający przewidzi to w dokumentach postępowania.²
Ustawa w nowo dodanych art. 16a i 16b PZP ustala następujące zasady:
- gwarantuje równe traktowanie tylko wykonawcom z państw będących stronami GPA (Porozumienie WTO w sprawie zamówień rządowych) lub innych umów UE,
- pozostawia zamawiającemu decyzję, czy dopuścić wykonawców z pozostałych państw trzecich, i na jakich zasadach,
- umożliwia zamawiającemu nakładanie mniej korzystnych warunków na takich wykonawców (np. odmienne kryteria, korekta oceny ofert).
Ponadto, wprowadzono regulacje szczegółowe dotyczące odrzucania ofert, wykluczania wykonawców, konkursów, systemów zakupowych oraz koncesji. Co istotne, Wykonawcy z państw trzecich nieobjętych umowami międzynarodowymi zostali pozbawieni prawa do korzystania ze środków ochrony prawnej (KIO).
Analogiczne zasady wprowadzono do ustawy o umowie koncesji (art. 12a i 12b ustawy o umowie koncesji). Ograniczenia dot. udziału wykonawców z Państw trzecich wchodzą w życie po 14 dniach od ogłoszenia tj. w dniu 9 września 2025 r.
Przepisy przejściowe przewidują, że do postępowań wszczętych przed wejściem w życie ustawy co do zasady stosuje się dotychczasowe regulacje, z dwiema istotnymi korektami: już w toczących się postępowaniach należy stosować nowy art. 16a PZP (równe traktowanie wykonawców z państw-stron GPA lub innych umów UE), a zamawiający – do zakończenia tych postępowań – może skorzystać z nowej podstawy odrzucenia oferty z państwa trzeciego nieobjętego umowami (art. 226 ust. 1 pkt 5a PZP). Rozszerzone uprawnienia z art. 16b PZP wymagają natomiast ich wyraźnego odzwierciedlenia w dokumentacji nowo wszczynanych postępowań.¹
Podwyższenie progu stosowania ustawy[1]
Druga ustawa (Dz.U. 2025 poz. 1173) – obowiązująca od 1 stycznia 2026 r. – podnosi próg stosowania PZP i ustawy o koncesji z 130 000 zł do 170 000 zł, dostosowując go do realiów rynkowych i obciążeń proceduralnych.
W praktyce zamawiający zyskają większą elastyczność przy zakupach poniżej 170 000 zł (poza reżimem PZP i ustawy koncesyjnej), natomiast w dużych postępowaniach będą musieli udokumentować działania nakierowane na zwiększenie konkurencyjności – co powinno przełożyć się na bardziej proporcjonalne warunki udziału i realny wzrost liczby ofert, w szczególności z sektora MŚP.
Nowe obowiązki zamawiających w zamówieniach o wartości równej lub przekraczającej progi unijne[2]
Nowelizacja ustawy wprowadza obowiązek dokonania przez Zamawiającego analizy potrzeb i wymagań. Obowiązek jej przeprowadzenia dotyczyć będzie zamówień klasycznych o wartości równej lub przekraczającej progi unijne oraz postępowań w sprawie zawarcia umowy koncesji przekraczającej o wartości równej lub przekraczającej progi unijne. Celem tych zmian jest, aby analiza potrzeb i wymagań przestała być formalnością, a stała się realnym narzędziem zwiększania konkurencyjności rynku, podnoszenia jakości ofert oraz lepszego wykorzystania środków publicznych.
Zamawiający zobowiązani będą do dokonania analiz w następujących obszarach:
- opisu przedmiotu zamówienia – w taki sposób, by nie ograniczał dostępu potencjalnym wykonawcom,
- terminu składania ofert – tak, aby umożliwiały udział szerszej grupie podmiotów,
- warunków udziału – proporcjonalne i adekwatne do przedmiotu zamówienia,
- kryteriów oceny ofert – premiujące jakość i innowacyjność, a nie wyłącznie najniższą cen,
- projektowanych postanowienia umowy – formułowane w sposób niewykluczający mniejszych podmiotów.
Wyniki zostaną ujęte w odrębnym dokumencie – „Analiza potrzeb i wymagań”, sporządzanym jeszcze przed wszczęciem postępowania.
Nowe progi oraz obowiązki analityczne zastosowanie będą miały do postępowań wszczętych od dnia 1 stycznia 2026 r. Natomiast postępowania wszczęte i niezakończone przed 1 stycznia 2026 r. prowadzi się na dotychczasowych zasadach.
Podsumowanie
Dzięki nowelizacji zamawiający zyskają większą elastyczność przy dokonywaniu zakupów poniżej 170 000 zł (poza reżimem PZP i ustawy koncesyjnej), natomiast w dużych postępowaniach będą musieli udokumentować działania nakierowane na zwiększenie konkurencyjności – co powinno przełożyć się na bardziej proporcjonalne warunki udziału i realny wzrost liczby ofert, w szczególności z sektora MŚP.
Z kolei wykonawcy z państw trzecich nieobjętych GPA/umowami UE będą mogli uczestniczyć w polskich postępowaniach tylko wtedy, gdy zamawiający wprost na to zezwoli – i to na warunkach, które mogą być mniej korzystne niż dla wykonawców z UE/GPA; jednocześnie wyłączono dla nich środki ochrony prawnej w KIO i w reżimie koncesyjnym.
[1] Dz.U. 2025 poz. 1165 (nowe art. 16a–16b PZP, odpowiednio 12a–12b w ustawie o koncesji; vacatio legis 14 dni od ogłoszenia).
[2] Dz.U. 2025 poz. 1173 (próg 170 000 zł; zmiany art. 83 PZP; wejście w życie 1.01.2026).
KONTAKT
E: tomasz.srokosz@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 52
M: +48 512 286 226
E: marcin.matyka@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 60
M: +48 669 768 444
