Prawne aspekty programowania – pytania i odpowiedzi
Kwestie związane z prawami do programu komputerowego, a przede wszystkim dotyczące praw autorskich do niego, są uregulowane przez obowiązujące przepisy prawa. Pisząc program, zwłaszcza na zamówienie, warto mieć je na uwadze. Najistotniejsze prawne aspekty programowania, to te które zawarto w pytaniach i odpowiedziach poniżej.
Czy program komputerowy jest chroniony przez prawo autorskie?
TAK. Z ochrony przewidzianej w przepisach ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: Prawo autorskie) korzystają wszelkie utwory. Do kategorii utworów należy zaliczyć również programy komputerowe.
Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Ochronie podlega każda forma wyrażenia programu komputerowego, w tym wersja źródłowa (source code) oraz wersja wynikowa (object code). Chronione są także tłumaczenia programu komputerowego na inny język programowania, jego przeróbki lub poprawki, adaptacje lub porządkowanie – oczywiście pod warunkiem, że mają charakter twórczy. Twórczego charakteru nie mają czynności stricte techniczne (np. poprawianie błędów).
Zgodnie z art. 74 ust. 2 Prawa autorskiego, ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie.
Co daje ochrona prawnoautorska programu komputerowego?
Osoba, której przysługują prawa autorskie do programu komputerowego jest wyłącznie uprawniona do korzystania z niego i rozporządzania nim, jak również do pobierania wynagrodzenia za korzystanie z niego przez osoby trzecie. Innymi słowy może co do zasady zwielokrotniać program, robić jego tłumaczenia, dokonywać w nim zmian etc. Może go także sprzedać lub udzielić licencji upoważniającej do korzystania z niego innej osobie.
Komu przysługują prawa autorskie do programu komputerowego?
Co do zasady prawa autorskie przysługują twórcy. W przypadku programu komputerowego twórcą jest programista lub programiści, jeżeli wspólnie go napisali. Jeżeli jednak do stworzenia software’u doszło w ramach wykonywania obowiązków pracowniczych, prawa do programu będą przysługiwały pracodawcy – chyba że strony umówiły się inaczej.
Pamiętaj, że istnieje możliwość przeniesienia autorskich praw majątkowych do programu komputerowego na osobę trzecią. Najczęściej dochodzi do tego, gdy program jest przygotowywany na zamówienie, bo zamawiający zwykle chce mieć wyłączne prawa do niego.
Do skutecznego przeniesienia autorskich praw majątkowych do programu komputerowego konieczne jest zawarcie umowy. Umowa musi mieć formę pisemną. W przeciwnym razie będzie nieważna. W umowie należy wskazać pola eksploatacji software’u – innymi słowy trzeba określić, w jaki sposób nabywca może z niego korzystać.
Czy trzeba udostępnić kod źródłowy do oprogramowania stworzonego na zamówienie?
Wszystko zależy od treści umowy zawartej z kontrahentem. Przyjmuje się, że kod źródłowy i kod wynikowy to dwie postacie tego samego programu komputerowego. W rezultacie, jeżeli dochodzi do przeniesienia autorskich praw majątkowych do niego na rzecz kontrahenta, na którego zamówienie stworzono dany software, nabędzie on prawa do obu wersji kodu. Nabycie autorskich praw majątkowych do oprogramowania, w tym do jego kodu źródłowego, nie oznacza jednak, że należy go udostępnić. Będzie tak wyłącznie wtedy, gdy obowiązek taki wyraźnie został zastrzeżony w umowie, a także, gdy w umowie przyznano nabywcy prawo wprowadzania zmian w programie, w tym m.in. prawo jego dekompilacji. Żeby nabywca mógł je realizować, co do zasady musi dysponować kodem.
Czy można ponownie wykorzystać kod źródłowy oprogramowania?
To zależy. Jeśli doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych do oprogramowania na kontrahenta, to przenoszący te prawa wyzbył się również tych praw w odniesieniu do kodu źródłowego. Nie może już zatem z niego korzystać i rozporządzać nim. Jeśli nadal chce to robić, powinien uzyskać zgodę kontrahenta w tym zakresie. Najlepiej i najbezpieczniej zawrzeć odpowiednie postanowienia w tym przedmiocie w umowie przenoszącej na niego autorskie prawa majątkowe do oprogramowania.
Czy tworząc oprogramowanie komercyjne można wykorzystać gotowe fragmenty kodu Open Source, a jeśli tak, to na jakich zasadach?
TAK. Istotą licencji Open Source, jest możliwość nieodpłatnego wykorzystania oprogramowania, którego ona dotyczy w dowolnym celu. Oznacza to, że można z niego korzystać zarówno w celach prywatnych, jak i komercyjnych. Dopuszczalne jest jego modyfikowanie, a następnie rozpowszechnianie. Przed przystąpieniem do tych działań należy jednak każdorazowo zapoznać się z warunkami licencji. Może ona bowiem określać, że pewne działania dotyczące wolnego oprogramowania są zakazane, względnie, że teraz korzystający z niego musi udostępnić na zasadzie wolnej licencji kod źródłowy, który rozwinął korzystając z kodu Open Source.
Pamiętaj, że korzystanie z kodów źródłowych udostępnianych na zasadzie licencji Open Source może wykluczać umowa z klientem. Zakaz ich wykorzystywania przy tworzeniu software’u na zamówienie może zostać wskazany wprost w jej treści. Może również wynikać pośrednio z innych postanowień, np. z oświadczenia, że dysponujesz prawami autorskimi zarówno do całości oprogramowania, jak i poszczególnych jego części.
KONTAKT
E: tomasz.srokosz@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 52
M: +48 512 286 226
