Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw
Komitet Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji proceduje nad Projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: „Projekt”). Głównym celem zmian, jak wynika z Projektu, jest uproszczenie oraz przyśpieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego. Zmiany mają na celu przede wszystkim:
- pełną cyfryzację procesu inwestycyjnego, począwszy od wniosków składanych wyłącznie drogą elektroniczną, a skończywszy na umożliwieniu wydawania dokumentów dołączanych do tych wniosków również w postaci elektronicznej, np w formie skanów lub zdjęć;
- wprowadzenie jednego, ogólnokrajowego systemu, który będzie służył do kompleksowej obsługi procesu inwestycyjno-budowlanego;
- rozszerzenie katalogu obiektów budowlanych i robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a także z obowiązku dokonania zgłoszenia właściwemu organowi administracji publicznej;
- likwidację obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektów budowlanych;
- wprowadzenie tzw. mechanizmu żółtej kartki, czyli ostrzeżenia organów nadzoru budowlanego kierowanego do inwestora w celu podjęcia odpowiednich działań;
- przywrócenie rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji w budownictwie.
Cyfryzacja procesu inwestycyjnego
Najbardziej doniosła zmiana, którą przewiduje Projekt to zdecydowanie cyfryzacja procesu budowlanego. Dotyczy to m.in. możliwości prowadzenia dziennika budowy w formie elektronicznej.
Zgodnie z obecnym brzmieniem Projektu, dziennik budowy w postaci papierowej wydaje się do dnia 31 maja 2023 r., z wyjątkiem dziennika budowy dotyczącego budynków mieszkalnych jednorodzinnych (wydaje się go do dnia 31 maja 2026 r.) oraz robót budowlanych na terenach zamkniętych ustalonych decyzją Ministra Obrony Narodowej.
Projekt zakłada, że wnioski, zawiadomienia i zgłoszenia, o których mowa w ustawie Prawo budowlane składa się jedynie w formie dokumentu elektronicznego. Żeby wniosek mógł być skutecznie złożony będzie musiał zostać opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Dołączane do wniosków załączniki, w szczególności pozwolenia, uzgodnienia, opinie oraz inne dokumenty również będą dołączane w postaci dokumentu elektronicznego, kopii dokumentu elektronicznego albo cyfrowego odwzorowania dokumentu w postaci papierowej zapewniającego jego czytelność, w szczególności skanu lub zdjęcia. Obligatoryjnie w postaci oryginały w formie dokumentu elektronicznego przedkładać się będzie jedynie pełnomocnictwo, oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz projekt budowlany.
Do usprawnienia i cyfryzacji, służyć ma usprawnienie systemu Elektronicznej Książki Obiektu Budowlanego. Jest to zbiór dokumentów z zakresu eksploatacji oraz informacji o zdarzeniach i okolicznościach zachodzących w trakcie użytkowania obiektu, który prowadzony będzie w formie portalu internetowego, dedykowanego wszystkim właścicielom i zarządcom obiektów budowlanych. Rozwiązanie przewiduje zintegrowanie Elektronicznego Dziennika Budowy i Elektronicznej Książki Obiektu Budowlanego w ramach Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie, czyli tzw. „SOPAB”.
Powyższe rozwiązania mają za zadanie zmniejszenie obciążenia zarówno w stosunku do inwestorów, jak i organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Ich celem jest usprawnienie działania, a także elektronizacja procedur oraz działalności organów administracji publicznej.
Do Projektu zgłoszono wiele stanowisk w ramach konsultacji publicznych. Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa uznał cyfryzację procesu inwestycyjnego za niezbędną, jednak poddał pod wątpliwość szybkość procesu w jakim ma się ona dokonać.
Budowa domu bez pozwolenia na budowę
Obecnie budowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego o powierzchni zabudowy do 70 m² służącego zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora jest zwolniona z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. W zakresie takiej budowy wyłączona jest również możliwość zgłoszenia sprzeciwu przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. Procedowane zmiany mają na celu ujednolicenie procedury budowy budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy powyżej i poniżej 70 m².
Zgodnie z Projektem nie będzie wymagała decyzji o pozwoleniu na budowę budowa wolno stojącego, nie więcej niż dwukondygnacyjnego budynku mieszkalnego jednorodzinnego o powierzchni zabudowy powyżej 70 m² prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora (będzie wymagała zgłoszenia z projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym). Obszar oddziaływania takiej inwestycji musi mieścić się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane. Jednakże, przy tych budowach obowiązkowe będzie zatrudnienie kierownika budowy. Inwestor takiej inwestycji zwolniony również będzie z obowiązku prowadzenia dziennika budowy, co nie oznacza, że inwestor nie może takiego dziennika budowy prowadzić.
Baza Projektów Budowlanych
Zgodnie z Projektem przewiduje się wdrożenie Bazy Projektów Budowlanych, która ma na celu ułatwienie dostępu do projektów budowlanych i ich poszczególnych elementów (sporządzonych w postaci elektronicznej) organom administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego w przypadku wniosków (np. o pozwolenie na budowę lub o pozwolenie na użytkowanie), zgłoszeń i zawiadomień. Inwestor będzie mógł wskazywać indywidualny numer projektu, który został umieszczony (przez np. inwestora lub projektanta) w Bazie Projektów Budowlanych zamiast dołączać do wniosków, zgłoszeń czy zawiadomień projektów budowlanych. Baza Projektów Budowlanych będzie powiązana z portalem e-Budownictwo.
Możliwość przeniesienia decyzji o pozwoleniu na budowę w części
W świetle Projektu wprowadzona zostanie możliwość przeniesienia decyzji o pozwoleniu na budowę w części. Warunkiem przeniesienia jest, żeby przenoszona część decyzji oraz część decyzji, która nie ma być przeniesiona obejmowały obiekty budowlane lub zespoły obiektów budowlanych wraz ze związanymi z nimi urządzeniami budowlanymi, mogące samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem.
Proponowaną zmianę w tym zakresie należy ocenić pozytywnie – często decyzje o pozwoleniu na budowę dotyczą różnych obiektów budowlanych i zasadnym jest, żeby istniała możliwość przeniesienia pozwolenia na budowę co do niektórych obiektów budowlanych na innego inwestora.
Odstąpienie od obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie
Zmiany dotyczą również obowiązku uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie obiektów budowlanych. Zgodnie z Projektem, w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia użytkowania obiektu budowlanego inwestor będzie obowiązany zawiadomić o rozpoczęciu użytkowania obiektu budowlanego organ nadzoru budowlanego. W przypadku budynków mieszkalnych jednorodzinnych i innych drobnych obiektów oddanie do użytkowania ma następować już z chwilą złożenia przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego.
Pozwolenie na użytkowanie byłoby wymagane jedynie w dwóch przypadkach:
- gdy przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych;
- gdy sam inwestor dobrowolnie o to występuje, mimo że uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie jest wymagane. Będzie to jednak czynność techniczna i nie będzie wszczynać po stronie organu nadzoru budowlanego postępowania administracyjnego.
Samodzielna funkcja techniczna rzeczoznawstwa
Ponadto, przywrócone ma zostać rzeczoznawstwo budowlane jako samodzielna funkcja techniczną w budownictwie oraz ustanowienie jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie działalności obejmującej sporządzenie opracowań technicznych dotyczących obiektów budowlanych, takich jak: opinie techniczne, oceny techniczne, orzeczenia techniczne i ekspertyzy techniczne.
Mechanizm tzw. żółtej kartki
Wprowadza się mechanizm tzw. żółtej kartki, stosowany w przypadku dokonania nielegalnego istotnego odstąpienia od dokumentacji projektowej. Aktualnie w takim przypadku wszczyna się dotkliwe dla inwestora postępowanie administracyjne. Po zmianach, organ nadzoru budowlanego w pierwszej kolejności da inwestorowi szansę na naprawienie nieprawidłowości (likwidację istotnego odstąpienia), a dopiero w przypadku, gdy inwestor nie usunie nieprawidłowości, wszczęte zostanie postępowanie.
Mechanizm żółtej kartki według Śląskiego Związku Gmin i Powiatów otwiera pole do możliwości nadużyć związanych z szeroko pojętą dowolnością realizowanego zamiaru inwestycyjnego, w tym omijania przepisów dot. ochrony ładu przestrzennego. Związek określa przewidywane zmiany jako umożliwiające wprowadzanie przez inwestora dowolnych odstąpień, niejednokrotnie naruszających interesy osób trzecich.
Jak wspomniano w uzasadnieniu Projektu, z uwagi na zaproponowany w przedmiotowej nowelizacji szeroki zakres zagadnień, ustawa w całości nie może wejść w życie w jednym terminie.
KONTAKT
E: marcin.matyka@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 60
M: +48 669 768 444
E: tomasz.srokosz@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 52
M: +48 512 286 226
