Czy sprzedaż alkoholu w internecie jest dozwolona?
Internet jest aktualnie podstawowym narzędziem sprzedaży. Można w nim kupić w zasadzie wszystko, a od niedawna również alkohol. Sprzedaż alkoholu przez Internet jednak niezmiennie wzbudza wiele kontrowersji. Wiele osób uważa bowiem, że jest ona niezgodna z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Czy słusznie?
Przełomowy wyrok NSA
We wrześniu 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok[1], w którym jednoznacznie stwierdził, że z przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie jest możliwe wywiedzenie zakazu prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych przez przedsiębiorcę z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Skoro więc ustawodawca wprost tego nie zakazał, to taka forma jest dopuszczalna.
Rozstrzygnięcie NSA przyczyniło się do powstania całkiem sporej liczby nowych sklepów internetowych z alkoholami. Ich założycielami są co do zasady podmioty prowadzące sklepy stacjonarne, dysponujące zezwoleniem na prowadzenie detalicznej sprzedaży napojów alkoholowych. Prowadzona za ich pośrednictwem sprzedaż napojów alkoholowych – poza tym, że zamówione produkty dostarcza kurier – nie różni się szczególnie od sprzedaży prowadzonej stacjonarnie. Przede wszystkim alkohole mogą zostać zamówione wyłącznie przez osobę pełnoletnią, a nabywca w chwili wydania mu zamówionych produktów nie może znajdować się pod wpływem alkoholu. Okoliczności te weryfikuje upoważniony kurier. Powzięcie przez niego jakichkolwiek wątpliwości, co do wieku czy stanu trzeźwości odbiorcy zamówienia powinno skutkować odmową wydania mu zamówionych produktów.
Warunki działania sklepu internetowego z alkoholem powinien określać jego regulamin. Dobrze skonstruowany regulamin pozwoli odeprzeć ewentualne zarzuty, że prowadzona za jego pośrednictwem sprzedaż alkoholu jest niezgodna z prawem.
Zwiększenie dostępności alkoholu
Podstawowe cele, jakie przyświecają ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, wynikają z jej samego tytułu. Mają one być realizowane m.in. poprzez odpowiednie kształtowanie polityki społecznej, w tym dążenie do ograniczania dostępności alkoholu. Zwolennicy zakazu sprzedaży alkoholu przez Internet twierdzą, że taka forma sprzedaży jest sprzeczna z tym założeniem. Ich zdaniem dzięki internetowi dostępność alkoholu jest większa, bo łatwiej – tj. bez wychodzenia z domu – można go nabyć. Czy jednak rzeczywiście tak jest? Z pewnością, Internet wygrywa tym, że zakupy dostarczane są pod nasze drzwi. Natomiast, zwykle nie zamawiamy za jego pośrednictwem produktów, które możemy zakupić w osiedlowym sklepie. Biorąc pod uwagę liczbę sklepów stacjonarnych, w których można nabyć alkohol , a także czas ich otwarcia, sklep internetowy nie koniecznie będzie w stosunku do nich rozwiązaniem konkurencyjnym. Zapewne wiele osób wybierze osiedlową „Żabkę”, w której od ręki dostanie dany produkt (napój alkoholowy) zamiast sklepu internetowego, z którego zamówienie dotrze dopiero za kilka dni. W tym kontekście, być może sklepy internetowe nie koniecznie godzą w cele komentowanej ustawy, a rozwiązań w dążeniu do ograniczeniu dostępności alkoholu należy poszukiwać gdzie indziej.
Kompetencje w zakresie ustalania warunków sprzedaży napojów alkoholowych na terenie danej gminy przysługują radzie gminy. W ich ramach rada gminy może ustalić zasady usytuowania miejsc sprzedaży i podawania alkoholu na terenie gminy, uwzględniając wynikającą z ustawy strategię zmierzającą do ograniczania spożycia alkoholu.
Organy kontra sądy
Wyrok NSA nie sprawił, że działalność sklepów internetowych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych przestała być kwestionowana. Nadal powszechne jest cofanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych podmiotom prowadzącym sprzedaż alkoholi za pośrednictwem internetu. Mimo to, orzecznictwo sądów administracyjnych wyraźnie aprobuje stanowisko zajęte w 2022 r. przez NSA. W rezultacie, niekorzystne dla przedsiębiorców decyzje są zwykle uchylane już na etapie wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych z powodu jej prowadzenia przy użyciu witryny internetowej nie przekreśla dalszego prowadzenia sprzedaży w takiej formie. Od niekorzystnej decyzji trzeba się jednak odwołać.
Co przyniesie przyszłość?
Projekt zmiany ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest obecnie na etapie konsultacji publicznych. Pomimo wcześniejszych zapowiedzi Ministerstwa Zdrowia, nie zawarto w nim zakazu prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych za pośrednictwem internetu. Rezygnacja z tego pomysłu jest zapewne efektem twierdzeń licznych środowisk reprezentujących interesy przedsiębiorców, że taki zakaz stanowiłby naruszenie konstytucyjnej zasady wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Nie można jednak wykluczyć dążenia do przeforsowania takich rozwiązań w przyszłości.
Projekt ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przewiduje wiele innych zmian mających na celu ograniczenie dostępności alkoholu. Przede wszystkim należy wskazać na zakaz prowadzenia akcji promocyjnych, w wyniku których klient nabywa większą ilość alkoholu niż miałoby to miejsce bez promocji. Zakaz ma dotyczyć także promocyjnej sprzedaży piwa.
Jeśli chcieliby się Państwo dowiedzieć, jak zorganizować działalność sklepu internetowego, w sposób bezpieczny i zgodny z prawem, zapraszamy do kontaktu.
[1] Wyrok NSA z dnia 8 września 2022 r., sygn. II GSK 2034/18
AUTOR WPISU
E: natalia.gawel@pl.Andersen.com
T: +48 509 994 691