Kary umowne w VAT – zmiana podejścia organów skarbowych
W lipcu tego roku analizowaliśmy dla Państwa wyrok NSA dotyczący korzystnego dla podatników stanowiska w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu kar umownych, które nie zostały wprost i jednoznacznie wymienione w ustawie o CIT.
Temat kar umownych ewidentnie budzi jednak nieustające zainteresowanie, gdyż 30 września doszło do zmiany kilku interpretacji indywidualnych prawa podatkowego w tym zakresie – m.in. sygn. DOP7.8101.10.2025.FMLM. Tym razem jednak kwestia dotyczyła podatku VAT i zmiany w dotychczasowym podejściu organów skarbowych pod kątem tego podatku.
Tło sprawy
Spółka Skarbu Państwa, będąca jednym z największych właścicieli nieruchomości w Polsce, w swoich umowach najmu i dzierżawy przewidywała prawo do natychmiastowego rozwiązania umowy z winy kontrahenta wraz z obowiązkiem zapłaty kary umownej równej wielokrotności miesięcznego czynszu brutto. Spółka uznała, że taka kara jest czystą rekompensatą za poniesioną szkodę i pozostaje poza zakresem VAT. W 2020 r. Dyrektor KIS zgodził się z tym stanowiskiem.
Jednakże w 2025 r. Szef KAS, powołując się w szczególności na linie orzeczniczą TSUE (m. in. wyroki C-295/17 MEO, C-43/19 Vodafone Portugal oraz C-622/23 rhtb) uchylił tę interpretację twierdząc, że „Kara umowna wypłacana w związku z jednostronnym rozwiązaniem umowy stanowi w istocie wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług i podlega opodatkowaniu VAT.”
Uznał bowiem, że jeśli usługodawca rozpoczął świadczenie usługi i był gotowy je kontynuować, a kwota należna w związku z rozwiązaniem umowy odpowiada utraconemu wynagrodzeniu – to nie jest to odszkodowanie, lecz część ceny za tą usługę.
Znaczenie
Decyzja ta sugeruje zmianę podejścia organów do oceny takich przypadków. Dotychczasowy pryzmat prawa cywilnego (odszkodowania) wydaje się tracić na znaczeniu na rzecz pryzmatu ekonomicznego sensu transakcji w świetle orzecznictwa TSUE. Co również istotne – nie jest to jedyna zmiana interpretacji dokonana tego dnia. Równocześnie wydane zostały 3 inne decyzje o zmianie interpretacji indywidualnych prawa podatkowego dot. kar umownych.
Przechodząc do wniosków praktycznych, nawet jeśli nazwiemy daną płatność „karą umowną”, to musimy pamiętać, że z perspektywy VAT liczy się ekonomiczny sens świadczenia, a nie jego etykieta.
Co dalej?
W świetle powyższego warto przyjrzeć się kwestii kar umownych w organizacji – zarówno pod kątem potencjału ich ukosztowienia w CIT (o czym wspominaliśmy w lipcu) jak i pod kątem ryzyka związanego z opisywanym w tym wpisie uznania ich za usługi opodatkowane VAT. Warto więc:
- Zrewidować umowy – szczególnie zapisy dotyczące kar umownych i odszkodowań za wcześniejsze rozwiązanie.
- Przeanalizować charakter ekonomiczny płatności związanych z karami umownymi: czy są ona rzeczywiście rekompensatami za szkody, czy raczej częścią utraconego przychodu.
- Monitorować praktykę podatkową oraz orzecznictwo WSA i NSA, bo w najbliższych miesiącach można spodziewać się kolejnych dokumentów dotykających tej tematyki.
W razie pytań lub wątpliwości nasi eksperci pozostają do Państwa dyspozycji.
AUTOR WPISU
E: karol.sitek@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 88