Blog

Jednoosobowi przedsiębiorcy mogą odstąpić od umowy zawartej przez Internet

Już od 1 stycznia 2021 roku  jednoosobowi przedsiębiorcy kupujący towary lub usługi w celach związanych z działalnością gospodarczą, a które nie mają charakteru zawodowego zyskają nowe przywileje, które dotychczas przysługiwały wyłącznie konsumentom. Będą mogli odstąpić od umów zawartych przez Internet, wydłużony zostanie okres, w którym będą mogli skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi za wady, a także nie będą ich wiązać tzw. klauzule abuzywne. Co przedsiębiorcy powinni wiedzieć o tych zmianach i jak przygotować się na ich wejście w życie?

Przedsiębiorcy jednoosobowi

Przede wszystkim zwiększona ochrona przedsiębiorców i związane z tym uprawnienia zostaną przyznane wyłącznie przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG). Oznacza to, że uprawnień tych nie otrzymają np. przedsiębiorcy prowadzący działalność np. w formie spółek prawa handlowego.

Przyznanie jednoosobowym przedsiębiorcom dodatkowej ochrony nie oznacza jednak, że ich pozycja zostanie zrównana z pozycją konsumentów. Ochrona zostanie przyznana im wyłącznie w zakresie zawieranych od 2021 roku umów na zakup towarów lub usług, w których występują jako nabywca oraz które:

• są związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą oraz
• które nie mają dla nich charakteru zawodowego.

Jak rozpoznać, czy umowa ma charakter zawodowy, czy też nie?

Nowe przepisy przewidują, że kwalifikacji umowy można dokonać np. przez porównanie przedmiotu umowy z przedmiotem działalności ujawnionym przez kupującego w CEIDG (za pomocą kodów PKD). Już na pierwszy rzut oka widać, że sposób ten może być zawodny. Niegdyś standardową praktyką było ujawnienie w CEiDG „na wszelki wypadek” kodów, które nie odnosiły się do faktycznie prowadzonej działalności gospodarczej.

Należy pamiętać, że w każdym przypadku istotny jest związek nabywanych towarów lub usług z faktycznie prowadzoną działalnością gospodarczą. Oznacza to, że na sprzedającym spoczywa obowiązek weryfikacji, czy zakup związany jest z działalnością gospodarczą kupującego i czy nabycie towaru lub usługi ma charakter zawodowy. Może odbywać się to np. przez pobierania od nabywcy przy każdej transakcji oświadczenia (pisemnego), czy umowa ma dla niego charakter zawodowy, czy też nie. Niemniej nie jest to rozwiązanie o charakterze kompleksowym, gdyż istotny jest rzeczywisty związek z działalnością, nie treść oświadczenia. Nie jest zatem wykluczone, iż przedsiębiorca jednoosobowy oświadczając, że umowa nie ma charakteru zawodowego (np. ze względu na błędną interpretację przepisów), następnie będzie uprawniony do skorzystania, z uprawnień które zostały przyznane wyłącznie w odniesieniu do umów o charakterze zawodowym.

Przykładowymi umowami, które nie będą miały charakteru zawodowego, będą np.:

• umowa zakupu samochodu przez przedsiębiorcę prowadzącego zakład kosmetyczny,
• umowa o wykonanie remontu biura zawarta przez przedsiębiorcę zajmującego się prowadzeniem np. biura rachunkowego.

Zakup określonego towaru lub usługi może dla niektórych przedsiębiorców być umową o charakterze zawodowym, a dla niektórych już nie. Przykładowo umowa zakupu ekspresu do kawy do biura rachunkowego nie będzie miała charakteru zawodowego. Natomiast umowa zakup takiego ekspresu do kawiarni będzie umową o charakterze zawodowym.

Powyżej omówione zostały jaskrawe przykłady, w których rozróżnienie charakteru umowy nie powinno przysparzać problemów. Jednak ze względu na to, że przepisy są nieprecyzyjne, w praktyce może się okazać, że poprawna kwalifikacja umów będzie bardzo trudna. Już teraz pojawiają się poglądy, zgodnie z którymi nawet zakupu ekspresu kawowego do kawiarni nie należy traktować, jako umowy o charakterze zawodowym, gdyż do działalności kawiarni nie należy sprzedaż lub produkcja ekspresów. Podobnie w przypadku przywołanych wyżej przykładów. Ostatecznie wątpliwości te zostaną rozstrzygnięte dopiero przez sądy na podstawie indywidualnych sporów między przedsiębiorcami.

Nowe uprawnienia przedsiębiorców jednoosobowych od 1.1.2021 r.

Poniżej wyliczenie wybranych zmian wchodzących w życie 1.1.2021 r., w zakresie ochrony przyznanej nabywcom, którzy są przedsiębiorcami jednoosobowymi, w zakresie zawieranych przez nich od 2021 roku umów mających związek z działalnością gospodarczą, ale nie mającymi dla nich charakteru zawodowego. Dotychczas uprawnienia te przysługiwały wyłącznie konsumentom.

• Prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. W praktyce oznacza to możliwość odstąpienia od umowy zawartej np. przez Internet (w sklepie internetowym lub za pośrednictwem e – maila) w terminie 14 dni i zwrócenie zakupionego towaru bez konieczności podania przyczyny.
• Szersze uprawnienia z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, w tym m.in.:
  • Milczące uznanie żądania. Jeśli sprzedający nie ustosunkuje się do żądania wymiany rzeczy, usunięcia wady itp. złożonego przez kupującego w terminie 14 dni, żądanie uważa się za uwzględnione przez sprzedawcę. Nakłada to na przedsiębiorców obowiązek ścisłego monitorowania terminów odpowiedzi na żądania reklamacyjne.
  • Zniesienie obowiązku niezwłocznego zgłoszenia wady. Kupujący będzie mógł korzystać z uprawnień z tytułu rękojmi (żądanie wymiany rzeczy, naprawy itp.), nawet jeśli nie sprawdzi stanu rzeczy kupionej i nie zgłosi istnienia wady niezwłocznie po jej odebraniu. Dotychczas zobowiązany był niezwłocznie zweryfikować stan rzeczy i zgłosić wady sprzedawcy, pod rygorem utraty uprawnień z rękojmi.
  • Domniemanie istnienia wady. Kupującego chronić będzie domniemanie istnienia wady w rzeczy sprzedanej przed jej zakupem przez kupującego (przedsiębiorcę jednoosobowego) – jeśli ujawni się ona w ciągu roku od zakupu. Oznacza to, że kupujący zwolniony jest z obowiązku dowodzenia, że wada istniała w przedmiocie przed jego zakupem. To sprzedający chcąc uwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi będzie musiał udowodnić, że wada powstała w rzeczy sprzedanej po jej odebraniu przez kupującego.
  • Usunięcie wady. Kupujący będzie mógł żądać zamiast naprawy rzeczy, jej wymianę lub odwrotnie zamiast wymiany, jej naprawę, chyba że wymiana/naprawa nie będzie możliwa lub będzie wiązać się z nadmiernymi kosztami po stronie sprzedającego.
  • Żądanie demontażu i ponownego zamontowania. Jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana, kupujący będzie mógł żądać od sprzedającego jej demontażu i ponownego zamontowania po usunięciu wady lub wymianie rzeczy na wolną od wad. Kupujący będzie jedynie partycypować w kosztach, w zakresie jakim przewyższają cenę rzeczy sprzedanej. Dotychczas sprzedawca mógł odmówić dokonania demontażu i ponownego zamontowania, jeśli demontaż i ponowne zamontowanie przewyższało cenę rzeczy sprzedanej.

 Co istotne przepisy wyraźnie wskazują, że ochrona przedsiębiorców jednoosobowych nie obejmuje zakazu wyłączenia lub ograniczenia rękojmi względem tych przedsiębiorców np. przez zamieszczenie odpowiednich postanowień w umowie lub regulaminie sprzedaży. Oznacza to, że w przypadku, gdy odpowiedzialność z tytułu rękojmi zostanie ograniczona względem przedsiębiorcy jednoosobowego, nie będzie mógł on skorzystać z wyżej wymienionych uprawnień. Na gruncie nowych przepisów jednak pojawia się wątpliwość czy wyłączenie rękojmi względem przedsiębiorcy jednoosobowego nie będzie stanowić klauzuli abuzywnej, a co za tym idzie, że wyłączenie to nie wiąże przedsiębiorcy jednoosobowego. Przy czym będzie to wymagało wystąpienia przez przedsiębiorcę do sądu z roszczeniem o wykonanie reklamacji względem przedsiębiorcy, który zastrzegł wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Odpowiedź na to pytanie rozstrzygnie dopiero praktyka sądowa, na podstawie indywidualnych sporów między przedsiębiorcami.

Niedozwolone stosowanie klauzul abuzywnych.

W praktyce oznacza to, że postanowienia umowne kształtujące prawa i obowiązki przedsiębiorcy jednoosobowego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszające interesy kupującego nie będą go wiązać (będą nieważne). Jednak, aby móc uznać klauzulę za niedozwoloną muszą zostać spełnione wszystkie niżej wymienione przesłanki:

• klauzula nie jest indywidualnie uzgodniona (np. nie podlegała negocjacji i została narzucona przez przedsiębiorcę w OWU),
• kształtuje prawa i obowiązki nabywcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami,
• rażąco narusza interesy nabywcy.

Przykładowy katalog postanowień niedozwolonych zawarty został w art. 385³ Kodeksu Cywilnego. Ponadto rejestr klauzul niedozwolonych prowadzi Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

W odróżnieniu do konsumentów, przedsiębiorcy jednoosobowi nie zostaną objęci ochroną Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie klauzul abuzywnych. Oznacza to, że przedsiębiorcom stosującym niedozwolone klauzule umowne nie grozi z tego tytułu nałożenie kary przez Prezesa UOKiK.

Obowiązki przedsiębiorców zawierających umowy z przedsiębiorcami jednoosobowymi

 Opisane wyżej zmiany to dla sprzedawców towarów i usług najczęściej nowe obowiązki związane z koniecznością dostosowania swojej działalności do jej zgodności z przepisami prawa (Compliance). W związku z planowanym wejściem przepisów, zalecane jest:

• zweryfikowanie treści ogólnych warunków umów, regulaminów, wzorców umów oraz dostosowanie ich treści do zgodności z przepisami prawa,
• opracowanie procedury kwalifikacji, czy zawierana umowa z przedsiębiorcą jednoosobowym ma charakter zawodowy, a co za tym idzie czy przedsiębiorca ten objęty jest dodatkową ochroną.

Wykonanie zalecanych czynności pomoże uniknąć wystąpienia niespodziewanych roszczeń z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, czy odstąpienia od umowy. Przedsiębiorcy będą przygotowani na to, że jednoosobowy przedsiębiorca może skorzystać z określonych uprawnień. Pozwoli to też oszacować w cenie sprzedaży towarów/usług, ryzyko związane z uprawnieniami przyznanymi przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą

AUTOR WPISU

Adrian Luty Manager | Radca prawny, Katowice

E: adrian.luty@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 97