Reprezentacja fundacji rodzinnej w organizacji, ustanowionej za życia fundatora, w umowie lub sporze z członkiem zarządu
Fundacja rodzinna w organizacji to podmiot funkcjonujący w okresie przejściowym – od chwili ustanowienia fundacji w akcie założycielskim lub testamencie do momentu jej wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. W tym stadium pojawia się kluczowe pytanie praktyczne: kto reprezentuje fundację rodzinną w organizacji ustanowioną za życia fundatora w umowie lub sporze z członkiem zarządu?
Podstawa prawna
Zagadnienie to reguluje art. 23 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej („u.f.r.”), zgodnie z którym:
„Fundacja rodzinna w organizacji jest reprezentowana przez fundatora lub pełnomocnika powołanego przez fundatora albo w przypadkach wskazanych w ustawie – przez zarząd.”
Wskazany przepis wprost odnosi się do sytuacji, w której fundacja została ustanowiona w akcie założycielskim. Problem praktyczny ujawnia się szczególnie przy zawieraniu umów pomiędzy fundacją w organizacji a członkiem zarządu fundacji rodzinnej będącym jednocześnie fundatorem – gdy zastosowanie może mieć także art. 63 ust. 1 u.f.r., przewidujący reprezentację przez radę nadzorczą albo pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia beneficjentów.
Omawiana w niniejszym artykule kwestia reprezentacji fundacji rodzinnej w organizacji przypomina konstrukcję przewidzianą w art. 210 Kodeksu spółek handlowych, jednak pomimo widocznej inspiracji ustawodawcy regulacjami prawa handlowego, należy zachować daleko idącą ostrożność przy przenoszeniu poglądów z tego obszaru na grunt rozważań na temat reprezentacji fundacji rodzinnej w organizacji.
Reprezentacja przez fundatora
Część przedstawicieli doktryny stoi na stanowisku, że fundator posiada generalne i samodzielne uprawnienie do reprezentacji fundacji rodzinnej w organizacji. Wynika to z literalnego brzmienia art. 23 ust. 4 u.f.r., który przyznaje fundatorowi prawo reprezentacji bez dodatkowych ograniczeń.
Przy zastosowaniu tej koncepcji fundator może dokonywać wszelkich czynności prawnych w imieniu fundacji w organizacji, a ewentualne ustanowienie pełnomocnika nie wyłącza jego kompetencji – prowadzi jedynie do współistnienia kilku podmiotów uprawnionych do reprezentacji.
Reprezentacja przez pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia beneficjentów
Inne stanowisko akcentuje konieczność zapewnienia spójności systemowej i wskazuje, że w relacjach między fundacją rodzinną w organizacji a członkiem zarządu należy stosować odpowiednio art. 63 ust. 1 u.f.r., zgodnie z którym „W umowie między fundacją rodzinną a członkiem zarządu oraz w sporze fundacji rodzinnej z członkiem zarządu, fundację rodzinną reprezentuje rada nadzorcza. W przypadku braku rady nadzorczej, fundację rodzinną reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia beneficjentów”.
Oznacza to, że fundacja rodzinna nieposiadająca rady nadzorczej, powinna być reprezentowana przez pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia beneficjentów (nie zaś przez samego fundatora jak to ma miejsce w przywołanym wyżej art. 23 ust. 4 u.f.r.). Rozwiązanie to ma na celu uniknięcie konfliktu interesów i zapewnienie zgodności zasad reprezentacji zarówno przed, jak i po wpisie fundacji do rejestru.
Powyższa interpretacja została również przedstawiona w podręczniku dot. fundacji rodzinnej opracowanym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii w 2023 roku.
Podsumowanie
Przedstawione rozbieżności pokazują, że kwestia reprezentacji fundacji rodzinnej w organizacji ustanowionej za życia fundatora w umowie lub sporze z członkiem zarządu nie jest jednoznaczna. Część doktryny przyjmuje szerokie uprawnienia fundatora, inni natomiast wskazują na potrzebę stosowania mechanizmów zbliżonych do tych obowiązujących po rejestracji fundacji.
Mając na uwadze istniejące wątpliwości interpretacyjne, brak orzecznictwa w tym zakresie oraz ryzyko zakwestionowania ważności czynności prawnych, w naszej ocenie najbezpieczniejszym rozwiązaniem pozostaje powołanie pełnomocnika uchwałą zgromadzenia beneficjentów. Takie działanie minimalizuje ryzyko sporów co do skuteczności reprezentacji i zapewnia większą ochronę interesów fundacji rodzinnej w organizacji.
W przypadku gdybyście mieli Państwo jakieś pytania lub wątpliwości dotyczące reprezentacji Fundacji Rodzinnej, specjaliści Andersen z przyjemnością Państwo wesprą w tym zakresie.
AUTORZY WPISU
E: bartlomiej.wietrzychowski@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 88
E: katarzyna.dulnik@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 88