Trochę o planowanej Fundacji Rodzinnej
Po ponad 2 latach prac (z przestojami) historia wprowadzenia w Polsce fundacji rodzinnej (FR) wydaje się zmierzać ku szczęśliwemu końcowi. Zgodnie z zapowiedziami Ministra Rozwoju Pracy i Technologii przepisy o FR mają wejść w życie w pierwszych miesiącach 2023 r.
Czy tak się stanie to zobaczymy, bo prace nad kształtem ustawy nadal trwają. Ich efektem jest pokazany niedawno istotnie zmodyfikowany w stosunku do pierwotnego projekt przepisów wprowadzających FR.
Jednym z kluczowych elementów powodzenia FR będą zasady opodatkowania fundacji oraz jej beneficjentów. Poniżej przedstawiam krótkie ich omówienie. Część z nich może się jeszcze zmienić bo nadal mamy do czynienia z projektem przepisów.
- Opodatkowanie fundacji rodzinnej
Zgodnie z propozycją FR jako osoba prawna ma być podatnikiem CITu zwolnionym podmiotowo od tego podatku pod warunkiem, że prowadzi określoną w przepisach o FR działalność gospodarczą w zakresie:
1. zbywania mienia, którego jest posiadaczem lub właścicielem, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
2. najmu, dzierżawy lub udostępniania na innej podstawie mienia, którego jest posiadaczem lub właścicielem;
3. przystępowania i uczestnictwa w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podmiotach o podobnym charakterze mających swoją siedzibę w kraju lub zagranicą;
4. nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
5. udzielania pożyczek:
a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,
b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
c) beneficjentom;
6. obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej, o której mowa w art. 3;
7. prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.
Zakres zwolnionej działalności wydaje się dość rozległy w stosunku do celów działalności FR. Niemniej dwie kwestie budzą wątpliwości. Po pierwsze sformułowanie: zbycie mienia pod warunkiem, że nie zostało nabyte celem dalszej odsprzedaży jest nieprecyzyjne. Nie wiadomo również jak go interpretować w kontekście punktu 4 (obrót instrumentami finansowymi) gdzie transakcji kupna – sprzedaży można dokonywać wielokrotnie w ciągu dnia. Utrzymanie takiego brzmienia przepisu niewątpliwie będzie powodowało spory interpretacyjne.
Kolejne zagadnienie to utrata prawa do zwolnienia z CIT. Zgodnie z propozycją, jeśli działalność gospodarcza prowadzona przez FR wykracza poza dopuszczalny zakres FR nie jest zwolniona z CIT. Tu rodzi się pytanie co z jednorazowymi operacjami, które mogą wykraczać poza zakres dopuszczalnej działalności gospodarczej FR. Czy taka jednorazowa operacja oznacza całkowitą utratę zwolnienia, w zakresie jednej transakcji czy może nie jest to działalność gospodarcza (bo jednorazowy przypadek). Jest to istotne zagadnienie szczególnie w kontekście nieprecyzyjności punktu 1 zakresu działalności, opisanym powyżej.
Opodatkowanie dochodów pojawi się w chwili wypłaty świadczenia na rzecz beneficjenta lub w przypadku likwidacji FR. Stawka to 15% zryczałtowany CIT naliczany od wysokości świadczenia. Jak podaje uzasadnienie do ustawy o FR przy jej ustalaniu brano pod uwagę postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (stawka podatku u źródła przy wypłacie dywidendy) i zdaniem twórców przepisów tak ustalona stawka podatku nie powinna powodować wykorzystywania FR do działań optymalizacyjnych.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę, że wypłata świadczenia do fundatora, który również może być beneficjentem FR także będzie obciążona powyższym podatkiem. W niektórych sytuacjach np. przy transferze gotówki do i z FR oznaczałoby to dodatkowe opodatkowanie majątku. Podobnie przy likwidacji FR. Majątek otrzymany przez fundatora będzie obciążony 15% podatkiem nawet w sytuacji kiedy jego wartość nie ulegnie zmianie lub nawet się zmniejszy. To może stanowić barierę zniechęcającą tworzenie FR.
- Opodatkowanie beneficjentów
Zgodnie z projektem FR świadczenie otrzymane przez beneficjenta – osobę fizyczną nie podlega pod podatek od spadków i darowizn tylko jest objęte PITem jako dochód z innych źródeł.
Dochód ten jest jednocześnie zwolniony z podatku PIT. Zwolnienie jest ograniczone do beneficjenta (fundatora) oraz najbliższej rodziny fundatora z tzw. grupy 0 (zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn). Jeżeli zwolnienie nie ma zastosowania to świadczenie podlega 15% podatkowi PIT.
Zwolnienie z PIT jest liczone w proporcji w jakiej majątek został wniesiony przez fundatora i jego rodzinę z grupy 0 (ale z nie wiedzieć czemu z wyłączeniem pasierba, macochy i ojczyma) w stosunku wartości całego majątku wniesionego do FR. Oznacza to, że w przypadku kiedy FR ma wielu fundatorów o różnym stopniu pokrewieństwa rozliczenia podatków u beneficjentów mogą być skomplikowane. Stąd lepiej jeśli FR będzie miała jednego fundatora wtedy uniknie się liczenia proporcji przy zwolnieniu z PIT.
Zatem efektywne opodatkowanie świadczeń dla fundatora i najbliższej rodziny to 15% CIT. W przypadku dalszych krewnych niekorzystających ze zwolnienia z PIT to blisko 28% (wypadkowa stawka 15% CIT i 15 PIT).
- Podsumowanie
Czy z perspektywy podatkowej założenie FR będzie się opłacało? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Wszystko zależy od celów fundatora. Jeśli głównym celem jest ochrona majątku (np. przedsiębiorstwa) i jedynie częściowe z niego korzystanie w dłuższym okresie czasu przez krewnych i fundatora to FR może być ciekawą opcją. W innych przypadkach prosta darowizna lub spadek może być korzystniejsza.
Niezależnie mam nadzieję, że na kolejnych etapach legislacji ustawodawca wyeliminuje kontrowersyjne przepisy dotyczące opodatkowania tak aby FR była rzeczywiście realną alternatywą dla utrzymania rodzinnego majątku i nie powodowała niepotrzebnych sporów z fiskusem.
AUTOR WPISU
E: marek.gadacz@pl.Andersen.com
T: +48 502 184 762