Klauzula nadużycia prawa w VAT stosowana również do zdarzeń sprzed jej wejścia w życie
W dniu 23 sierpnia 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej „NSA”) wydał wyrok (sygn. akt I FSK 1434/17), w którym stwierdził, że klauzula nadużycia prawa w podatku VAT może być stosowana przez organy podatkowe także do zdarzeń sprzed wejścia klauzuli w życie.
Wejście w życie i obowiązywanie klauzuli
Od dnia 15 lipca 2016 r. w ustawie o VAT znajduje się przepis dotyczący nadużycia prawa w VAT. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli wystąpi tzw. nadużycie prawa, dokonana transakcja wywołuje jedynie takie skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce bez czynności stanowiących nadużycie prawa. Przy czym, przez nadużycie prawa rozumie się czynności (dostawę towaru, świadczenie usług) w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą przepisy ustawy o VAT.
Naruszenie klauzuli
Sprawa rozpatrzona przez NSA dotyczyła spółki, która sprzedawała zestawy typu kawa i ciastko, piwo i bagietka. W zestawach tych cena towaru objętego stawką obniżoną 8% VAT (np. ciastko, bagietka) była zawyżona a cena towaru objętego stawką podstawową 23% VAT (np. kawa, alkohol) była znacznie zaniżona. Powyższe działanie podatnika miało na celu uzyskanie korzyści podatkowej poprzez takie określenie podstawy opodatkowania, które powodowało obniżenie deklarowanego przez podatnika podatku należnego VAT.
NSA stwierdził, że komponowanie i sprzedaż zestawów stanowiło nadużycie prawa na gruncie podatku VAT. Cena zasadnicza alkoholu czy kawy, nabywanych poza zestawem, była zdecydowanie wyższa od tej zastosowanej w zestawie. Oznacza to, że cena za zestaw w zasadzie stanowiła zapłatę za produkt główny (alkohol, kawę), a nie dodawany do niego drobny poczęstunek będący de facto gratisem. Zdaniem NSA, działania podatnika nie miały na celu niczego innego jak tylko uzyskanie korzyści podatkowej. W ocenie NSA, zasadne było zatem przedefiniowanie badanej transakcji, tak by odzwierciedlić istotę działań podatnika, czyli sprzedaż samego napoju opodatkowanego stawką podstawową 23%, bez dodatku w postaci ciastka, bagietki czy cytrusa, których wartość była minimalna i nieistotna dla tej transakcji i które samodzielnie nie występowały w ogóle u tego podatnika w menu. A zatem, nieracjonalne było ustalenie dla nich takiej zawyżonej ceny, która nie odzwierciedlała ich wartości.
Znaczenie wyroku dla przedsiębiorców
Co istotne, w omawianym wyroku, NSA zastosował klauzulę nadużycia prawa w podatku VAT do stanu faktycznego zaistniałego w latach 2011 – 2012, czyli na długo przed datą wejścia w życie przepisów o nadużyciu prawa w VAT dających prawo organom podatkowym przekwalifikowania transakcji nakierowanych głównie na osiągnięcie korzyści podatkowych. Wyrok potwierdza tym samym, że wpisanie klauzuli nadużycia prawa do ustawy o VAT było jedynie formalnym potwierdzeniem jej wcześniejszej obecności w praktyce stosowania prawa podatkowego a nie wprowadzeniem nowego rozwiązania. Wyrok NSA daje zatem organom skarbowym silny oręż do stosowania klauzuli nadużycia prawa w VAT również do zdarzeń sprzed jej wejścia w życie.
Zwracamy uwagę, że powyższy komentarz został przygotowany na bazie ustnego uzasadnienia NSA i dlatego nie może stanowić jedynej podstawy podejmowanych działań. Czekamy na pisemne uzasadnienie wyroku. Jeżeli chcieliby Państwo uzyskać więcej informacji na omówiony powyżej temat lub porozmawiać o potencjalnym wpływie wyroku na działalność Państwa firmy, służymy Państwu pomocą.
KONTAKT
E: monika.winnik@pl.Andersen.com
T: +48 22 690 08 62
M: +48 669 486 444
