Wczasy pod gruszą – czym są, kto może skorzystać i czy pracodawca musi je wypłacać?
„Wczasy pod gruszą” to popularne określenie dopłat do wypoczynku pracowników finansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS). Czy każdy pracodawca musi je wypłacać? Czy należą się one wyłącznie w razie wykorzystania przez pracownika 14 dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego?
Czym są „wczasy pod gruszą”?
„Wczasy pod gruszą” to forma działalności socjalnej prowadzonej przez pracodawcę polegająca na dofinansowaniu wypoczynku ze środków ZFŚS. Przepisy nie regulują jednak przesłanek nabycia do niego uprawnienia, ani nawet nie przewidują wprost takich dopłat – mimo że w praktyce są jednymi z najpopularniejszych świadczeń z ZFŚS.
W rzeczywistości to pracodawca określa zasady przyznawania dopłat do wypoczynku. Dotyczące tego regulacje powinny znaleźć się w obowiązującym w zakładzie pracy regulaminie ZFŚS. Najczęściej „wczasy pod gruszą” przysługują pracownikom, którzy wykorzystali określoną liczbę dni urlopu wypoczynkowego, ale wynika to wyłącznie z utartej praktyki i nic nie stoi na przeszkodzie, aby przesłanki prawa do tego świadczenia uregulować inaczej.
Czy „wczasy pod gruszą” są obowiązkowe?
Nie. Chociaż część pracodawców ma ustawowy obowiązek tworzenia ZFŚS, to rodzaje świadczeń przysługujących osobom uprawnionym zależą od pracodawcy. Żaden przepis nie zobowiązuje do tego, aby „wczasy pod gruszą” były jednym z nich – aczkolwiek w praktyce należą do najpopularniejszych. Warto również pamiętać, że pracodawcy mogą zrezygnować z tworzenia ZFŚS i wówczas pracownikom nie przysługują żadne świadczenia (wyjątek stanowią jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe, gdzie tworzenie ZFŚS jest bezwzględnie obowiązkowe).
Czy „wczasy pod gruszą” mogą być przyznane w jednakowej wysokości?
„Wczasy pod gruszą” jako świadczenie z ZFŚS powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej, czyli tzw. kryterium socjalnego. Oznacza to, że przed podjęciem decyzji o wysokości przyznanego dofinansowania, pracodawca powinien ustalić, w jakiej sytuacji znajduje się pracownik. Na ogół jako dominujące kryterium uznaje się dochód na osobę w gospodarstwie domowym, a informację o nim przekazuje pracownik w formie oświadczenia. Powszechną praktyką jest, że pracownik nie przedstawia konkretnej kwoty dochodu, lecz jedynie deklaruje, w której grupie pracowników się znajduje (np. o dochodzie pomiędzy 3 a 5 tys. zł na osobę).
Warto pamiętać, że jeżeli przyznane świadczenia nie są uzależnione od sytuacji osoby uprawnionej, to przeznaczone na nie środki mogą być uznane za wydatkowane niezgodnie z przepisami ustawy. Wówczas pracodawca może zostać zobowiązany do zwrotu środków na rachunek ZFŚS, a ZUS może uznać, że wypłata świadczenia nie korzystała ze zwolnienia domagać się należnych zapłaty składek.
„Wczasy pod gruszą” a świadczenie urlopowe
Od „wczasów pod gruszą” odróżnić należy świadczenie urlopowe. Mimo że potocznie czasem tych pojęć używa się zamiennie, to w świetle prawa świadczenie urlopowym jest inny rodzaj pomocy. Co więcej, przesłanki nabycia prawa do świadczenia urlopowego określone są wprost w przepisach ustawy o ZFŚS. I tak, do wypłaty świadczenia urlopowego zobowiązani są pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty i nie tworzą ZFŚS – chyba że przekażą pracownikom, najpóźniej do końca stycznia danego roku kalendarzowego, informację o nietworzeniu ZFŚS i niewypłacaniu świadczenia urlopowego.
Jeżeli tego nie zrobią, zobowiązani będą do wypłaty tego świadczenia w przypadku, gdy pracownik skorzysta w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Warto też pamiętać, że świadczenie urlopowe powinno zostać wypłacone przed rozpoczęciem urlopu przez pracownika.
Podsumowanie
Wypłata „wczasów pod gruszą” nie jest obowiązkiem pracodawców, nawet jeśli tworzą oni ZFŚS. Decydujące znaczenie co do tego, czy i na jakich zasadach będą one przysługiwać, zawsze będzie miał regulamin ZFŚS przyjęty w firmie. „Wczasy pod gruszą”, podobnie jak i inne wypłaty środków z ZFŚS, uzależnione powinny być od kryterium socjalnego, np. dochodu na osobę w gospodarstwie domowym pracownika. Odróżnić należy też „wczasy pod gruszą” od świadczenia urlopowego, przewidzianego dla mniejszych pracodawców nietworzących ZFŚS.
Jeśli mają Państwo pytania dotyczące zasad przyznawania świadczeń z ZFŚS, w tym tzw. „wczasów pod gruszą”, zapraszamy do kontaktu.
AUTOR WPISU
E: pawel.grzembka@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 50