Wypadek w delegacji – czy to wypadek przy pracy?
Podróże służbowe, potocznie nazywane delegacją, to nieodłączny element pracy wielu z nas. Niestety, podczas wyjazdu służbowego może dojść do wypadku – nie tylko w trakcie pracy, ale też w czasie wolnym. Jak należy potraktować takie zdarzenie? Czy będzie to wypadek przy pracy?
Wypadek przy pracy
Zgodnie z ustawową definicją, wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, np. podczas wykonywania poleceń przełożonych lub innych czynności pracowniczych. W razie wypadku pracodawca jest zobowiązany m.in. do udzielenia pomocy i powołania zespołu powypadkowego, który ustala okoliczności i przyczyny wypadku.
Pracownikowi przysługują wówczas świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, w szczególności zasiłek chorobowy (w wysokości 100% podstawy wymiaru zamiast standardowego 80%) czy jednorazowe odszkodowanie z ZUS. W niektórych przypadkach pracownik może także dochodzić uzupełniającego odszkodowania od pracodawcy.
Wypadek w podróży służbowej
Nie ulega wątpliwości, że do wypadku przy pracy może dojść również w trakcie podróży służbowej, np. gdy pracownik dozna urazu podczas wykonania poleconego mu zadania. Specyfika podróży służbowej sprawiła jednak, że ochrona pracownika została poszerzona o zdarzenia, które nie mają ścisłego związku z pracą, ale są związane z faktem przebywania w delegacji.
Zgodnie bowiem z przepisami, na równi z wypadkiem przy pracy należy traktować zdarzenie, do którego doszło w trakcie podróży służbowej,
Praktyka
Jeżeli wypadkowi uległ pracownik w trakcie podróży służbowej, konieczne jest szczegółowe ustalenie okoliczności tego zdarzenia nawet wtedy, gdy do wypadku doszło w czasie wolnym. Zespół powypadkowy musi bowiem ustalić, czy stanowi ono wypadek przy pracy (jeżeli doszło do niego przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych), wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy (gdy pracownik co prawda nie pracował, ale wykonywał czynności związane z powierzonym mu zadaniem), czy też w ogóle nie kwalifikuje się jako wypadek.
Kwestia wypadków w podróży służbowej była wielokrotnie analizowana przez sądy. Przykładami zdarzeń, które uznano za zrównane z wypadkiem przy pracy są:
- wypadek w trakcie powrotu do miejsca zakwaterowania, np. hotelu (nie będzie to wypadek „w drodze” z pracy),
- złamanie nogi na basenie w ramach odpoczynku po podróży,
- uraz doznany podczas integracyjnej przejażdżki rowerem,
- poślizgnięcie się w łazience hotelowej.
Z kolei zachowania niezwiązane bezpośrednio z celem podróży służbowej mogą skutkować odmową uznania danego zdarzenia za wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy. Dotyczy to zarówno zachowań niewłaściwych z punktu widzenia dbałości o zdrowie w trakcie podróży, jak i takich, które – choć same w sobie nie były nieodpowiednie (a nawet mogły być oceniane pozytywnie) – nie pozostawały w związku z celem wyjazdu służbowego.
Przykładowo, w orzecznictwie za zdarzenia, w przypadku których związek ten został zerwany, uznano:
- potrącenie nietrzeźwego pracownika przez samochód po zakończeniu wykonywania zadania służbowego,
- wypadek w trakcie pomocy gospodyni, u której pracownik przebywał.
Należy jednak pamiętać, że w celu prawidłowej klasyfikacji danego zdarzenia zawsze trzeba ocenić całokształt okoliczności. O tym, jaka decyzja zostanie ostatecznie podjęta, przemawiają często specyficzne szczegóły. W świetle orzecznictwa zaś, nawet takie okoliczności „obciążające”, jak przykładowo stan nietrzeźwości pracownika, nie zawsze muszą oznaczać, że związek z wykonywaniem zadań został przerwany.
Wypadek w trakcie delegacji – obowiązki pracodawcy
Podróże służbowe wiążą się z podwyższonym ryzykiem wypadku, m.in. ze względu na brak bezpośredniego nadzoru przełożonego, który sprawowałby kontrolę nad przestrzeganiem przepisów bhp. Warto mieć to na uwadze przy wysyłaniu pracowników w delegację i w zależności od jej charakteru i miejsca przeznaczenia, wyposażyć pracowników w odpowiednie środki ochrony osobistej, a także – w razie potrzeby – przekazać im wytyczne co do odpowiedniego, bezpiecznego postępowania. Ponadto, jako że całkowite wykluczenie ryzyka wypadku nie jest możliwe, warto również upewnić się, że wykupiona przez pracodawcę polisa ubezpieczenia OC będzie obejmowała ewentualną odpowiedzialność pracodawcy za wypadek.
Jak już wspomniano, pracownicy odbywający podróż służbową korzystają z szerszej ochrony prawnej niż w przypadku wykonywania obowiązków w standardowych warunkach pracy. W związku z tym zespół powypadkowy, prowadząc postępowanie, powinien uwzględnić również takie okoliczności, które przy typowym wypadku przy pracy mogłyby zostać uznane za nieistotne. Oznacza to, że nawet jeśli do zdarzenia doszło w czasie wolnym, konieczne będzie ustalenie, czy podjęte czynności pozostawały w związku z realizacją celu służbowego, czy też były całkowicie od niego oderwane.
W naszej praktyce nieraz spotkaliśmy się z sytuacjami, w których decyzja pracodawcy była kwestionowana przez pracownika (który domagał się uznania zdarzenia za wypadek) lub ZUS (który odmówił wypłaty zasiłku). To sprawia, że klasyfikacja danego zdarzenia musi być poprzedzona gruntowną analizą i ustaleniami co do jego przyczyn i okoliczności. Tylko wtedy możliwe jest przekonujące uzasadnienie podjętej decyzji i zwiększenie szans na pozytywne rozstrzygnięcie sporu – zarówno z pracownikiem, jak i z ZUS.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy przy analizie konkretnego zdarzenia z udziałem pracownika w delegacji lub wsparcia w sporze z ZUS – zachęcamy do kontaktu.
Autorzy:
Paweł Grzembka, radca prawny, Manager w Andersen w Polsce
Nikola Lewicka, stażystka w Andersen w Polsce
AUTOR WPISU
E: pawel.grzembka@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 50