CRBR do zmiany – nowelizacja ustawy o AML
Minister finansów opublikował projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Ustawa o AML).
Główne cele nowelizacji
Celem nowelizacji jest przede wszystkim:
- wprowadzenie szczególnych środków ograniczających w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania;
- zmiana zasad funkcjonowania Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych;
- wdrożenie nowego systemu teleinformatycznego służącego przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Szczególne środki ograniczające a standardy międzynarodowe
Wprowadzenie do polskiego systemu AML tzw. szczególnych środków ograniczających jest odzwierciedleniem rekomendacji FATF nr 7 oraz rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ, implementowanych do rozporządzeń Rady (UE) nr 267/2012 z 23 marca 2012 r. i 2017/1509 z 30 sierpnia 2017 r. Polski ustawodawca, dostosowując się do regulacji unijnych, poszerza zakres ustawy o AML o te środki.
Zmiany w funkcjonowaniu CRBR
Najbardziej znaczącą zmianą z perspektywy polskich przedsiębiorców są nowe zasady funkcjonowania CRBR. Rejestr działa od jesieni 2019 r., a do lipca 2020 r. podmioty gospodarcze musiały zgłosić swoich beneficjentów rzeczywistych. Obowiązek bieżącej aktualizacji danych obowiązuje do dziś.
Dotychczas CRBR był jawny i ogólnodostępny. Nowelizacja przewiduje ograniczenie dostępu – dane będą dostępne wyłącznie po wykazaniu interesu prawnego.
Ograniczenie jawności CRBR
Polska jako jedna z nielicznych utrzymywała całkowitą jawność rejestru, podczas gdy w większości krajów UE dostęp był ograniczony od początku. Nowe przepisy stanowią implementację dyrektywy unijnej nr 2024/1640.
Dostęp do danych zachowają m.in. organy i instytucje realizujące zadania ustawowe oraz instytucje obowiązane, które potrzebują ich do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Będą one mieć szybki, niefiltrowany i bezpośredni dostęp.
Kto będzie mógł uzyskać dostęp do danych?
Ustawa wprowadza katalog podmiotów, które z definicji posiadają interes prawny, m.in.:
- dziennikarze,
- organizacje pozarządowe,
- pracownicy uczelni wyższych,
- osoby i podmioty mogące zawrzeć transakcję z podmiotem z CRBR,
- zamawiający w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych.
Pozostali wnioskodawcy będą musieli udowodnić swój interes prawny, biorąc pod uwagę swoją funkcję, zawód i relację z podmiotem wpisanym do CRBR.
Procedura dostępu i terminy
Podmiot wpisany do CRBR nie będzie automatycznie informowany o udostępnieniu informacji na jego temat, z pewnymi wyjątkami. Dane, przy pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, będą udostępniane w ciągu 12 dni roboczych, z możliwością przedłużenia terminu o kolejne 12 dni (maksymalnie dwukrotnie) w razie zwiększonej liczby wniosków.
Odmowa udostępnienia informacji nastąpi w formie decyzji administracyjnej, od której przysługuje odwołanie.
Ułatwienia dla wnioskodawców
Wnioskodawca, który uzyska dostęp, otrzyma potwierdzenie umożliwiające wgląd w dane przez trzy lata – wyłącznie dotyczące konkretnego podmiotu. W przyszłości będzie mógł uzyskać dostęp w uproszczonej procedurze w terminie 7 dni roboczych, bez konieczności ponownego wykazywania interesu prawnego.
Ochrona danych beneficjentów rzeczywistych
Nowelizacja przewiduje również możliwość wyłączenia części lub całości danych z rejestru, jeżeli ich ujawnienie narażałoby beneficjenta na poważne ryzyko, takie jak: przestępstwa z użyciem przemocy, szantaż, nękanie czy oszustwo. Taka decyzja wymaga uzasadnienia i złożenia odpowiedniego wniosku.
Wyłączenie danych może też dotyczyć beneficjentów, którzy nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych – np. małoletnich.
Informowanie beneficjenta o wnioskach
W niektórych przypadkach beneficjent rzeczywisty będzie mógł dowiedzieć się, kto wnioskował o dostęp do jego danych – z wyjątkiem sytuacji, gdy wnioskodawcą będzie podmiot publiczny, dziennikarz, NGO lub naukowiec.
Planowany termin wejścia w życie
Większość znowelizowanych przepisów miałaby wejść w życie 1 lipca 2025 r. Warto jednak pamiętać, że założenia mogą jeszcze ulec zmianie na dalszych etapach procesu legislacyjnego.
AUTOR WPISU
E: jacek.osipiuk@pl.Andersen.com
T: +48 32 731 68 50